Zelf maken: paraffinevrije vervangers voor lippenbalsem en vaseline

Vaseline en lippenbalsems bevatten aardolie en er zijn verschillende reden om deze te vermijden. Gelukkig zijn er alternatieven. Ik testte drie recepten en heb een supersnelle shortcut voor je.

Toegegeven, met een receptje voor lippenbalsem ga je de wereld niet redden. Maar als het zó makkelijk is om de standaard lippenbalsems en vaseline te vervangen met een paraffinevrij alternatief dan doe ik dat graag.

Aardolie

Duurzaamheid

Paraffine is het dikkere, vastere gedeelte van aardolie. Een vloeibaarder deel van aardolie wordt soms haast liefkozend minerale olie genoemd, maar uiteindelijk is het allemaal gewoon aardolie. Zoals de naam al zegt hoort aardolie in de aarde te blijven zitten. Dat is in ieder geval beter voor ons klimaat, want we moeten zien te voorkomen dat deze koolstofbom als CO₂ in de atmosfeer terecht komt.

Als je minder aardolie en aardgas wil gebruiken kun je het beste je geld naar een bank en energieleverancier brengen die in duurzamere dingen investeren, je huis isoleren, zuinig stoken en koken, de auto de deur uit doen, niet vliegen en alle producten en verpakkingen van plastic vermijden. In vergelijking daarmee is je lippenbalsem vervangen natuurlijk kinderspel, maar als de paraffinevrije alternatieven voor het oprapen liggen kunnen we dat net zo goed maar even doen. En hé, soms is dat prutsen in de marge ook gewoon best wel leuk.

Eigenlijk zou ik niet eens durven beweren dat de exotische ingrediënten hieronder überhaupt echt duurzamer zijn. Voor mij is het vooral een principekwestie om zo min mogelijk aardolie te willen gebruiken.

Gezondheid

Over de gezondheidseffecten van minerale olie en paraffine bestaat nogal wat discussie. Artsen schrijven het aan de lopende band voor en uit eigen ervaring kan ik zeggen dat ik er veel baat bij gehad heb. Mijn huid is eczeemgevoelig en met vaseline kan ik me beschermen tegen kleine wondjes, de jeuk verzachten en een hoop echte uitbraken voorkomen.

Van de andere kant zouden er mogelijk schadelijke stoffen aanwezig zijn in een behoorlijk aantal lippenbalsems. Juist omdat je een deel daarvan ongemerkt binnen zal krijgen, is dit een punt van zorgen. Nog los van de vraag of die stoffen echt kankerverwekkend zijn, vind ik het ook een naar idee dat de olie die je inslikt in je organen en lymfeklieren zou blijven hangen.

Een ander punt van kritiek is vaak dat vaseline de huid afsluit, maar wanneer je huid droog of beschadigd is, zorgt dit nou juist voor bescherming. Dat je huid verslaafd zou raken aan vaseline of lippenbalsem is onzin, want er zitten geen verslavende stoffen in. De paraffine geeft je huid de kans om te herstellen, terwijl het tegen verdere schade van buitenaf beschermd wordt. Wel zitten er in sommige balsems ingrediënten zoals menthol, parfum of alcohol die je huid kunnen irriteren en je de huid eerder kwaad dan goed doet.

Paraffinevrije vervangers voor lippenbalsem en vaseline

Al met al gebruik ik dus liever maar geen aardolie in mijn verzorgingsproducten, vooral als ik het op mijn lippen smeer. Maar die verzorging heb ik wel degelijk nodig om zoveel mogelijk te voorkomen dat ik met die nog veel vervelendere hormonen moet gaan smeren.

Ingrediënten

Wat kunnen we dan wel gebruiken? Een korte zoektocht leidde tot een hoop recepten van vergelijkbare strekking. Ze gebruiken daarbij vrijwel altijd plantaardige olie, was en soms een plantaardige boter.

Voor mijn experimentjes kies ik voor biologische jojobaolie, sojawas en biologische en ongeraffineerde karitéboter, oftewel sheabutter. Veganistisch en verzorgend.

De olie kun je met allerlei vloeibare plantaardige oliën vervangen, hoewel olijfolie iets minder geschikt zou zijn en kokosolie door zijn verkoelende werking beter geschikt is in de zomer dan in de winter. Amandelolie schijnt fijn te zijn. In plaats van sojawas kun je ook bijenwas of calendulawas gebruiken. De karitéboter kun je vervangen met cacaoboter. Het meest duurzaam is denk ik een combinatie van biologische koolzaadolie en bijenwas uit eigen land, maar ik heb niet getest of het resultaat ook daadwerkelijk fijn is.

Ik kocht de ingrediënten die ik gebruikte bij de Franse webshop Aroma-zone. Hier hebben ze veel biologische producten voor een fijne prijs. Als je deze of anderen ingrediënten liever in eigen land wil halen, kun je eerst eens op zoek bij winkels als Holland & Barrett, biowinkels, drogisterijen of – voor de meest gangbare ingrediënten – gewoon in de supermarkt. Online kun je terecht bij onder andere Aromalifestyle, Pit & Pit en Natural heroes.

Recepten

Ik probeerde drie verschillende recepten met dezelfde ingrediënten, maar in verschillende verhoudingen.

Recept 1
3 delen jojobaolie
1 deel sojawas

Recept 2
3 delen jojobaolie
1 deel sojawas
1 deel karitéboter

Recept 3
1 deel jojobaolie
1 deel sojawas
1 deel karitéboter

Alle recepten maak je door de ingrediënten bij elkaar te doen, au bain marie te smelten en vervolgens in een schoon, afsluitbaar blikje of potje te gieten. Als je wil kun je nog kleur en geur toevoegen, maar let op dat met name veel geurstoffen je huid kunnen irriteren.

Het resultaat

Het eerste recept is het meest eenvoudig. Doordat het relatief veel vloeibare olie bevat is het ook nogal zacht van structuur, bijna romig. Door de toevoeging van de was is het tweede recept flink wat steviger en het derde recept – dat minder vloeibare olie bevat – is bijna kamertemperatuur simpelweg hard.

Ondanks het verschil in consistentie merk ik weinig verschil in werking. Alle drie de zalfjes maken mijn huid zacht en helpen tegen jeuk en uitdroging. Ook de meest harde variant smelt op je huid en wordt daardoor alsnog vrij dun. Puur op basis van het beperken van smeltgevaar in je tas zou ik het derde recept het meest aanbevelen.

Ik vind de zalfjes fijn als een soort handcrème en heb er zelfs wel wat van op mijn gezicht gesmeerd na een dagje overdosis van zon en wind. Het vormt een dun laagje op de huid, maar voelt niet plakkerig. Waarschijnlijk werkt het ook prima als bodylotion.

Wel vind ik de zalfjes tamelijk subtiel. Goed voor als je huid een beetje droog is of je lippen nog niet helemaal kapot. Vaseline-light, zou ik zeggen.

Pure karitéboter

Heb je net als ik zwaarder geschut nodig? Dan heb ik goed nieuws voor je. Vergeet de recepten hierboven en smeer alleen pure karitéboter. Dit is even wennen, want het voelt wat stroperig en heeft een typisch geurtje, maar het werkt – voor mij althans – perfect. Het is dik, vettig en ook nog eens eetbaar!







Ik heb inmiddels al een flink aantal maanden met karitéboter gesmeerd, ook in de afgelopen winter. Het verzacht evengoed als vaseline. Het is geen wondermiddel, maar het werkt ook zeker niet minder goed. Mijn eczeem blijft ongeveer even vaak terugkomen, waardoor de karitéboter een gelijkwaardige vervanger lijkt van vaseline en daar ging het me om.

Bij warm weer wordt de boter wat zachter, maar hij loopt nog net mijn blikje niet uit. De pure karitéboter bevalt me uiteindelijk beter – want vetter – dan de bovenstaande recepten, maar wellicht dat ik nog eens wat sojawas door de karitéboter meng om het smeltpunt te verhogen.





Vroeger wisten vriendinnen die hun lippenbalsem waren vergeten dat ze bij mij altijd terecht konden voor een lipje uit mijn familiepot vaseline, nu kun je ervan op aan dat ik voortaan altijd een blikje karitéboter bij de hand zal hebben.