Zelf gemberbier maken

Verwarmend pittig in de winter en verfrissend in de zomer. Gemberbier kan altijd. Naast de zoete frisdrankvariant, kun je het ook brouwen door middel van fermentatie. Dat blijkt erg leuk en lekker!

Er zijn een paar van die dingen die ik vroeger echt niet lustte, maar nu juist dol op ben. Mais bijvoorbeeld, en ananas. En de ster van dit blog: gember! Hoewel deze wonderlijke wortel af en toe door het eten gaat, heb ik hem vooral graag in mijn drankje.

Eerst gooide ik gewoon een paar schijfjes in mijn koude water. Omdat ik geen theeleut ben, duurde het even voordat ik er achter kwam dat gember veel meer smaak afgeeft als je er heet water overheen giet. Sindsdien heb ik aardig wat warme en afgekoelde gembertheetjes gedronken en heb ik vorige zomer een paar keer gemberlimonade gemaakt.

Die gemberlimonade was in feite een afgekoelde gemberthee met veel suiker en wat citroensap, zoiets als in dit recept van Jamie Oliver. Lekker hoor, maar ook vrij zoet. Meer een ginger ale dan de ginger beer die Jamie het noemt.

Laat ik gemberbier nou nóg lekkerder vinden. Maar wat blijkt: het meeste gemberbier dat je in een flesje koopt, is in feite gewoon prikwater met gember. Er bestaat ook gemberbier in de vorm van een gefermenteerd drankje. Het fermentatieproces wordt veroorzaakt door gisten die rondzweven door de lucht en door bacteriën die al op de gember zitten. De gist leeft van suiker die het omzet in koolzuurgas en alcohol. Alcohol? Volgens sommige bronnen wordt gefermenteerde gemberbier alcoholisch als je extra veel suiker toevoegt, volgens andere bronnen alleen als je het fermenteert met zuurstof, oftewel met de dop los. Het lijkt dus zowel met als zonder alcohol te bestaan, maar wanneer er precies alcohol ontstaat, is me niet duidelijk. Op eigen risico dus!

Tot mijn plezier zag ik afgelopen maanden verschillende Instagrammers met hun ginger bug in de weer en dat bleek precies de sleutel om zelf je gefermenteerde gemberbier te kunnen maken. Dat wil ik ook! Het leukste: naast gember, suiker en water heb je niks nodig. Nou ja, een pot, een fles en een rasp, maar geen gekke starterkits of onvindbare gistculturen.

Ginger bug

Door een ginger bug te maken, kan het fermentatieproces van start gaan. Als het eenmaal op gang is gekomen, is het een soort levend voorraadje waar je eindeloos lang gemberbier van kan maken. Of in één keer een paar flessen.

Allereerst maak je dus de ginger bug. Dit heb je nodig:

2-3 eetlepels geraspte gember
2-3 eetlepels suiker
400-500 ml water
gesteriliseerde pot

Hoe je de ginger bug vervolgens maakt, is het woord ‘recept’ niet waardig. Je stopt het gewoon bij elkaar in een schone pot. De hoeveelheden komen niet zo nauw. Wat betreft de gember kun je het beste biologische gebruiken, zodat de goede bacteriën niet uitgeroeid zijn door pesticiden. De schil rasp je gewoon mee. De gisten gaan het beste op gewone kristal-, basterd- of rietsuiker, dus laat je ‘healthy‘ suikervervangers maar in de kast. Het water kan gewoon kraanwater zijn, tenzij er veel chloride in zit. Dan moet je het filteren of mineraalwater gebruiken. Dek je pot af met een lapje, koffiefilter of loszittende deksel, zodat gisten wel naar binnen kunnen maar fruitvliegjes niet, en zet hem op een warm plekje uit de zon.

Vervolgens voer je je ginger bug elke dag een lepel gember en een lepel suiker. Roer of schud het mengsel. Na een paar dagen zie je dat er belletjes gaan ontstaan. Bij mij werd het goedje eerst vrij troebel en rook het zowel zoet als gistig met een vleugje muffig. Na nog een paar dagen werd het juist weer iets helderder – maar niet transparant – en verdween het muffige geurtje.

Het schijnt niet erg te zijn als er een keer een laagje schimmel op komt te staan. Dit kun je er afscheppen en weer doorgaan. Maar als de schimmel steeds terugkomt, als het gaat stinken of als er na een week nog steeds geen belletjes zijn ontstaan, dan moet je alles weggooien en opnieuw beginnen.

Na vier tot zeven dagen bruist je ginger bug goed genoeg om te gaan gebruiken om gemberbier mee te maken. Blijf het restant intussen elke dag voeren – om de dag blijkt ook genoeg – of zet hem in de koelkast om de groei te vertragen. Voer hem dan nog wel eens per maand. Als je later opnieuw gemberbier wil maken, moet je hem eerst een paar dagen op kamertemperatuur zetten en dagelijks voeren, voordat je hem weer kan gebruiken.

Gemberbier

Om gemberbier te maken, meng je wat van de ginger bug met een sterke en mierzoete gemberthee en laat je deze nogmaals een paar dagen staan om verder te fermenteren. Alleen de ginger bug zelf geeft niet zoveel smaak, dus de gemberthee mag flink pittig worden.

Voor de gemberthee gebruik ik:

35 gram geraspte gember
100 gram suiker
1 liter water
gesteriliseerde fles

Bij veel recepten wordt al het water samen met de suiker en gember in een pannetje gekookt. Dit kan al een stuk duurzamer met het deksel op de pan, maar om energie te besparen kook ik een kwart van het water in een waterkoker en giet ik dat over de suiker en gember in een karaf. Even goed roeren totdat alle suiker opgelost is en dan minimaal een uurtje laten trekken. Daarna giet ik de rest van het water erbij en laat ik het verder afkoelen.

Giet ongeveer 100 mililiter van de ginger bug door een zeefje in een schone fles. De gember die in het zeefje achterblijft, kun je nog wat uitdrukken en dan in de groenbak gooien. De ginger bug vul je aan met evenveel water als je eruit gegoten hebt en ga je vervolgens weer dagelijks voeren.

De afgekoelde gemberthee giet je door het zeefje bij de ginger bug in de fles. Druk opnieuw de gember in het zeefje uit, zodat je zoveel mogelijk smaakstoffen meekrijgt. Sluit de fles af met een dop.

Als je grotere hoeveelheden wil maken, kun je ook eerst alles mengen in een pan en daarna meerdere kleine flessen of een grote fles, jerrycan, silo – wat jij wil – afvullen. Let op dat je de flessen niet helemaal vol doet, want door het koolzuurgas zal er namelijk aardig wat druk op de fles komen te staan. Er zijn theorieën waarom je juist glazen of plastic flessen zou moeten gebruiken, maar in mijn ervaring kan het allebei.

Laat de fles nog eens enkele dagen op een warme plek staan. De gisten uit de ginger bug zullen nu ook de suikers in de thee gaan omzetten. Hoe langer je het laat staan, hoe minder zoet het wordt en hoe meer het gaat bruisen. Ik schud de flessen elke dag een paar keer door ze voorzichtig ondersteboven te keren. Bij glazen flessen draai ik elke dag de dop even los om de druk eraf te laten, want het schijnt echt te gebeuren dat ze anders ontploffen en daar moeten we natuurlijk niet mee dollen. Bij plastic flessen kun je voelen hoeveel druk erop zit en even ontluchten wanneer het nodig is.

Na een dag of vier, vijf zal het aardig bruisen. Proef even of het nog erg zoet is of dat het al lekker fris en een tikkeltje zurig wordt. Als de smaak naar wens is, draai dan de dop stevig vast, laat hem eventueel nog even staan voor wat extra bruis en zet hem vervolgens in de koelkast, totdat je hem wil drinken. Het blijft dan sowieso een aantal dagen goed, maar langer dan dat heb ik nooit kunnen testen.

Proost! Het gemberbier is heerlijk fris en licht bruisend. Met elke slok wordt het steeds een beetje pittiger. Ik gebruikte eerst iets minder suiker en kreeg toen maar zeer beperkt bubbels voordat het zuur werd. Met extra suiker moet het misschien wel een dagje langer fermenteren, maar dan is het resultaat ook beter. Ik heb trouwens niet het idee dat er alcohol in zit, misschien een minimale hoeveelheid.

Met gemberbier kun je eindeloos variëren. Voeg bijvoorbeeld wat citroensap toe, verse munt, kardemom, kruidnagel, rozemarijn, citroengras of net wat je lekker vindt. Bovendien is gemberbier een dankbaar ingrediënt van diverse cocktails of mocktails. Naast variaties op gemberbier kun je ook alleen de ginger bug gebruiken om andere limonades te fermenteren en daarmee dus fris, licht bruisend en een tikkeltje pittig te maken.

Zo maakte ik al een dubbel zo sterke vlierbloesemlimonade die na een paar dagen fermenteren flink bruiste en heerlijk smaakte. Dit lijkt me ook goed te doen met een zoete vruchtensap zoals Nadin deed met verse appelsap of met extra gezoete varianten van de ananas-salielimonade van Djuli en de rozen-aarbeidenlimonade van Natascha. Als je mij kwijt bent deze zomer, weet je wat ik aan het doen ben!

Wat is jouw favoriete zomerdrankje?