Met het vliegtuig op vakantie, hoe slecht is dat nou eigenlijk?

De uitstootbesparing van een heel jaar geen autorijden wordt volledig ongedaan gemaakt door een verre vliegvakantie. Maar is een vliegvakantie nou echt zoveel erger dan wanneer je met de auto gaat? Of met de bus of trein? Ik laat me graag overtuigen door de cijfers.

Met vlees eten, autorijden, het gebruik van een wasdroger, lang douchen en vliegen doe je geen goede zaken met het oog op milieubelasting. Bij het berekenen van mijn ecologische voetafdruk bij diverse websites en bij het bepalen van mijn milieuimpact op basis van De Verborgen Impact viel het me op dat vooral de score voor vliegen nogal snel uit de pan rijst, zodra je wat meer vliegt dan de gemiddelde Nederlander. Tijd om dat vlieggedrag eens te vergelijken met ander vakantievervoer.

[Update: In dit artikel vergelijk ik verschillende soorten vervoer, maar geeft eigenlijk helemaal geen direct antwoord op de vraag in de titel. Dat antwoord vind je in Zo slecht is vliegen nou echt]

De cijfers

Connekt Lean and Green is een programma dat organisaties stimuleert om hun CO₂-uitstoot – met name in de mobiliteitssector – te verminderen. Hiervoor deden ze een uitgebreide studie naar emissiefactoren van diverse transportmiddelen, zodat deelnemende bedrijven hun uitstoot in kaart kunnen brengen. Uit die studie volgde ook een lijst met berekende CO₂-uitstoot voor een aantal vervoersmiddelen die ik in dit artikel aan zal halen.

De cijfers zijn nauwkeurige benaderingen, maar zijn ook berust op een aantal aannames. Omdat niemand precies een gemiddeld zuinige benzineauto heeft of in een vliegtuig met exact gemiddelde bezettingsgraad stapt, zal ik bij elk vervoersmiddel wat kanttekeningen benoemen.

De meest directe vergelijking is om de CO₂-uitstoot per afgelegde kilometer te bepalen, maar omdat we met een vliegtuig vaak veel grotere afstanden afleggen, zal ik ook kijken naar de uitstoot die vrijkomt tijdens een aantal voorbeeldreizen.

Pin me overigens niet vast op de cijfers en neem ze met een korrel zout. Het gaat me erom dat we de verhouding tussen de verschillende vervoermiddelen beter in beeld krijgen.

Uitstoot per persoon per kilometer

Vliegtuig

Voor korte reizen wordt relatief meer brandstof verbruikt dan voor langere reizen vanwege het hoge brandstofgebruik tijdens het opstijgen en landen. Hierdoor is de uitstoot voor vluchten korter dan 700 kilometer zo’n 270 gram CO₂-equivalent per persoon per kilometer, terwijl die voor vluchten langer dan 2500 kilometer uitkomt op 135 gram CO₂-equivalent per persoon per kilometer. Voor de afstanden daartussenin is de uitstoot 200 gram CO₂-equivalent.

Vlieg je met een klein toestel, dan zal de uitstoot per persoon flink toenemen. Ook de bezettingsgraad, efficiëntie van het toestel, de weersomstandigheden en het gewicht van de lading speelt een rol.

Auto

Bij auto’s zijn er nogal wat variabelen die behoorlijk veel invloed hebben op de uitstoot per persoon per kilometer. Zo veroorzaakt een benzineauto een uitstoot van 215 gram CO₂-equivalent per kilometer, een dieselauto 205 gram CO₂-equivalent per kilometer en een auto die op LPG rijdt 175 gram CO₂-equivalent per kilometer. Een middenklasse hybride stoot 125 gram CO₂-equivalent per kilometer uit.

Maar meer nog dan het type auto, is het aantal passagiers van invloed. Wanneer je met een tweede passagier rijdt, wordt de uitstoot per persoon namelijk direct gehalveerd. Een zuinige rijstijl kan bovendien tot 20% uitstoot-reductie opleveren. Daartegenover staat dat oudere auto’s vervuilender zijn en helpt het ook niet bepaald als je een caravan, fietsenrek of dakkoffer meesleept.

De verschillen tussen verschillende combinaties van factoren zijn zo groot dat een gemiddelde auto met vier inzittenden niet veel vervuilender zou zijn dan de trein (53 gram), terwijl een langeafstandsrit met slechts één persoon of twee personen en een caravan weinig onder doet voor een vlucht (300-400 gram).

Bus

Als je op reis gaat met een touringcar, veroorzaak je slechts 45 gram CO₂-equivalent per kilometer. Dit komt vooral doordat deze bussen vaak zo goed als helemaal vol zitten en de uitstoot van de bus met een groot aantal medepassagiers gedeeld kan worden.

Trein

Treinreizen zorgen voor zo’n 55 gram CO₂-equivalent per persoon per kilometer. Het verbaast me dat dit hoger is dan voor een reis met een touringcar. Ik vermoed dat het te maken heeft de lagere bezettingsgraad van de trein. Verder vraag ik me nog wel af hoe groot de verschillen zijn tussen de Nederlandse treinen die sinds begin 2017 volledig op windenergie rijden – en sindsdien misschien wel wat lager scoren dan die 55 gram – en een willekeurige dieseltrein die je op een verdere reis nog wel eens tegen kan komen.


CO₂-uitstoot per persoon per kilometer voor vliegen (3 afstandscategoriën), auto (met 1, 2, 3 en 4 passagiers), bus en trein.

Voorbeeldreizen

Voordat we met het hele gezin in het vliegtuig naar Thailand springen met het idee dat het minder vervuilend is dan een autovakantie, zijn er twee dingen waar we eerst bij stil moeten staan. Ten eerste het gezelschap waarmee je al dan niet reist. En ten tweede de afstand die je wil reizen.

Als je met de auto gaat, zul je voor een vakantie waarschijnlijk niet veel verder rijden dan 1600 kilometer, Rome bijvoorbeeld. Een gemiddelde uitstoot van 210 gram per kilometer resulteert dan in een totale uitstoot van 336 kilo CO₂-equivalent voor een enkele reis. Maar omdat je vast niet in je eentje met de auto op vakantie wil, kun je de helft van die uitstoot doorschuiven naar je reisgenoot. Deel je de auto zelfs met drie medereizigers, dan blijft er per persoon nog maar 84 kilo CO₂-equivalent per persoon over.

Voor een vlucht over dezelfde afstand zal leiden tot de uitstoot van 320 kilo CO₂-equivalent per persoon. Reis je alleen naar Rome, dan lijkt het vliegtuig dus een nét iets betere optie dan de auto. Maar vlieg je met zijn tweeën, dan veroorzaak je gezamenlijk 640 kilo tegenover die 336 kilo met de auto.

Voor een vlucht die per kilometer minder vervuilend is dan de auto, moet je wel meer dan 2500 kilometer afleggen – veel verder dan Rome dus. En als je er met de auto 16,5 uur over doet om naar Rome te rijden, is een vlucht van nog geen 8 uur naar New York natuurlijk ook best een optie voor je vakantie. Deze reis veroorzaakt 767 kilo CO₂-equivalent per persoon. Ga je met zijn vieren dan kom je uit op maar liefst 3186 kilo. Daar kun je ruim 9 keer van met de auto naar Rome rijden!

De bus en trein zijn eigenlijk altijd milieuvriendelijkere opties. Pas als je met vier personen reist, kan een auto even schoon zijn. Zelfs al zou je met de bus of trein naar de andere kant van de wereld reizen, blijft dit een betere optie dan het vliegtuig.


CO₂-uitstoot voor het hele reisgezelschap voor vliegen (Parijs, Rome, New York), auto (Rome), bus (Rome) en trein (Rome). Allen met rekenvoorbeelden voor 1, 2, 3 en 4 reizigers.


CO₂-uitstoot per persoon voor vliegen (Parijs, Rome, New York), auto (Rome met 1, 2, 3 en 4 passagiers), bus (Rome) en trein (Rome).

Conclusie

Dus hoe slecht is vliegen nou eigenlijk? Als je in je eentje naar Rome of verder gaat, is vliegen niet slechter dan met de auto, maar de trein of bus blijven betere opties. Als je nog verder gaat, is vliegen vaak sowieso de enige, snelle optie om er te komen, maar de uitstoot wordt dan al snel enorm groot door het grote aantal kilometers dat je maakt. Zeker als je met het hele gezin gaat, is het dan dus behoorlijk ‘slecht’.

Hoe kun je dan het beste reizen?

Minder vaak: Ga in plaats van drie keer per jaar de wereld rond nog maar één keer per jaar naar het buitenland. Note to self overigens ook. Als je toch vaker van vakantie wil genieten, ga dan op vakantie in eigen land of ga vaker weekendjes weg.

Minder ver: Voor alle vervoersmiddelen geldt dat hoe korter de afstand is, hoe minder uitstoot je veroorzaakt. Vooral door te kiezen voor afstanden waarbij je niet aangewezen bent op het vliegtuig, maak je het grootste verschil. Deze zomer maar eens op vakantie in eigen land? Onderschat niet hoeveel moois er dichtbij huis te zien is. Zoals de Friese Elfsteden bijvoorbeeld.

Milieuvriendelijker: In plaats van vliegen, kun je een auto delen of eens met de trein of bus reizen. Wil je pas echt duurzaam, ga dan op fiets- of wandelvakantie!

Samen: Als je dan toch met de auto gaat, neem dan mensen mee. Met je eigen partner, vrienden of familie zou wel zo gezellig zijn natuurlijk, maar wilde je nou juist eens op eigen houtje de wereld verkennen, bied dan een lift aan! Via BlaBlaCar kun je zelf medereizigers uitkiezen. Zij krijgen een goedkope lift, jij krijgt een bijdrage voor je brandstofkosten en het milieu profiteert van beter bezette auto’s.

Compenseer: Als je een vliegticket boekt, dan krijg je wel eens het aanbod om je reis te compenseren voor je CO₂-uitstoot. Doe dit! Het heeft echt zin. Maar ook als je met een auto of ander vervoermiddel reist, kun je je uitstoot op allerlei manieren compenseren. Zeker als je een goedkoop, belastingvrij vliegticket hebt gescoord, kun je op zijn minst een beetje bijbetalen voor de milieuschade die het tot gevolg heeft.

[Update: In dit artikel vergelijk ik verschillende soorten vervoer, maar geeft eigenlijk helemaal geen direct antwoord op de vraag in de titel. Dat antwoord vind je in Zo slecht is vliegen nou echt]