Het begin van een nieuw jaar is traditioneel gezien hét moment om goede voornemens in uitvoering te brengen, maar je kunt natuurlijk ook vandaag nog beginnen. Om jezelf te motiveren om duurzamer te leven, kun je een uitdaging aan gaan. Ik zet een aantal opties voor je op een rijtje. Welke kies jij?
Het afgelopen jaar besloot ik mezelf uit te dagen om doorlopend steeds minder vlees te gaan eten, in mei helemaal geen vlees te eten en in oktober geen nieuwe spullen te kopen. Maar er zijn nog meer van dit soort challenges waaraan je jezelf kunt onderwerpen.
Veel van deze uitdagingen worden vaak gekoppeld aan een specifieke maand, zodat je het samen met andere mensen kunt doen en contact kan hebben over jullie ervaringen. Maar je kunt natuurlijk ook zelf kiezen wanneer je welke challenge wil doen, met wie en voor hoe lang.
Ga je meteen voor een grootse uitdaging of begin je liever met kleine stapjes? Kies iets wat bij je past en waar je honderd procent voor wil gaan. Vertel iedereen wat je van plan bent, want zo krijg je steun, krijg je niet onverwacht iets voor je neus wat je probeert te vermijden en heb je bovendien een stok achter de deur. Een goed gekozen uitdaging zal ook na afloop van de voorgenomen periode nog effect hebben en wellicht wil je dan nog wel een stap verder. Succes!
Spullen
Het kopen van minder spullen is waarschijnlijk de meest effectieve manier om ons leven duurzamer te maken en toch is hier niet zoveel aandacht voor. Voor zover ik weet is alleen de Buy Nothing New-maand in oktober in het leven geroepen met het oog op duurzaamheid. Deze uitdaging lijkt me bij uitstek geschikt voor januari, want de kans is aanwezig dat je net overladen bent met cadeaus en je bankrekening des te leger is. Maar in december zou het ook moeten kunnen, want cadeaus hoeven niet per se (nieuwe) spullen te zijn.
Ook vanuit het idee dat je gelukkiger kan zijn als je niet teveel overbodige spullen om je heen hebt, kun je actie ondernemen. Ruim je huis op volgens Marie Kondo’s opruimregels of aan de hand de The Minimalism Game, en leer je geluk zoeken in ervaringen in plaats van spullen. Als het goed is, heb je daarna veel minder behoefte om weer nieuwe spullen kopen en volgt de verminderde impact dus uiteindelijk vanzelf.
Eten en drinken
Challenges die met eten te maken hebben, kom ik verreweg het vaakst tegen. Het effect van het eten van vlees en andere dierlijke producten dringt bij steeds meer mensen door. Daarnaast zijn we sowieso graag met eten bezig en willen we het liefst dat het ook een beetje gezond is.
Een uitdaging om minder vlees of minder dierlijke producten te eten is makkelijk aan te passen aan je ‘niveau’. Bepaal wel van tevoren wat je doel is, zodat je niet in de verleiding komt om deze steeds naar beneden bij te stellen.
Net zoals bij Mei Vleesvrij kun je je bijvoorbeeld voornemen om een maand lang het vlees volledig te laten staan. Als je een overtuigd carnivoor bent, kun je er ook voor kiezen om een of twee dagen in de week geen vlees te eten of al je porties te halveren. Alle beetjes helpen! Als vegetarisch eten voor jou een eitje is, kun je deels of volledig veganistisch gaan eten. De Vegan Challenge vindt jaarlijks plaats in april en oktober.
Om voedselverspilling bij mensen thuis tegen te gaan, daagt Instock ons in januari uit op 31 dagen geen eten te verspillen. Ik schreef eerder al hoe je dit kunt aanpakken.
Naast vermindering van verspilling en het eten van dierlijke producten, kun je nog verder gaan door een maand lang alleen biologische of lokaal geteelde groenten en fruit te eten.
Klassieke nieuwjaarsvoornemens zoals stoppen met roken of drinken zijn in de eerste plaats natuurlijk vooral goed voor je eigen gezondheid, maar zullen ook zeker je impact verminderen. Dubbele winst.
Reizen
Het Low Car Diet richt zich op grote bedrijven met veel werknemers die veelal met de auto reizen. Gedurende een maand worden zij uitgedaagd om duurzamer te reizen door bijvoorbeeld te carpoolen, fietsen, de spits te mijden, met de trein te reizen of thuis te werken. In 2015 reisden de deelnemers gemiddeld 50% schoner en bleek men ook na drie maanden nog 30% schoner te reizen. Ga jij ook met de auto naar je werk? Je kunt je aanmelden voor een volgende editie van het Low Car Diet, maar je kan met je collega’s ook zelfstandig de uitdaging aan gaan. Bij voldoende animo is het vast niet lastig meer om meteen een carpool-date regelen.
De helft van alle autoritten is korter dan 7.5 kilometer en deze leveren een relatief grote bijdrage aan de uitstoot van CO2. Dus als je een smoes hebt bedacht waarom jij toch echt met je eigen auto naar je werk moet, kun je je misschien wel voornemen om dan tenminste de korte stukjes met de auto te vervangen door met de fiets. Met een goed regenpak en fietstassen voorkom je dat je jezelf een excuus geeft om toch met de auto te ‘moeten’.
Een lang doorlopende uitdaging die ik zelf aan wil gaan, is het proberen om veel minder vliegkilometers te maken. Helemaal nooit meer vliegen lijkt me niet realistisch voor mij met familie in het verre buitenland en een honger naar exotische culturen en landschappen, maar ik ga wat beter mijn best doen om vakantiebestemmingen dichterbij huis te zoeken en alternatieve transportmiddelen te gebruiken.
Afval en verpakkingen
Hoewel de productie en recycling van plastic verpakkingen relatief weinig impact op het milieu hebben, is het verminderen van de hoeveelheid plastic in ons huis een geliefd onderwerp.
In juli is er een wereldwijde Plastic Free-maand, die – iets minder dan de naam suggereert – erom draait dat je plastic weigert dat bestemd is voor eenmalig gebruik. Plastic zakjes hoef je in Nederland inmiddels niet meer zo vaak te weigeren, maar denk verder nog aan koffiebekers, rietjes, plastic bordjes enzovoorts.
Kun je wel iets meer uitdaging aan? De Nederlandse versie, het plasticdieet, omvat ook het uitsluiten van alle plastic verpakkingen. Kijk, dat wordt al een stuk lastiger. Groenten zonder verpakking kun je nog wel vinden in de supermarkt, maar als je koekjes wil moet je ze waarschijnlijk zelf gaan bakken. Gelukkig hebben ze tips en trucs op hun website om je op weg te helpen.
Ook je overige afval kun je aanpakken door zo volledig mogelijk te gaan scheiden. Als je GFT, papier, glas, kca, plastic, blik, textiel en drinkpakken allemaal gescheiden inlevert, houd je in theorie vrijwel geen restafval meer over. Het doel van 100-100-100 is om met 100 huishoudens 100 dagen lang 100% afvalloos te leven. Misschien eerst eens een maandje proberen? Dit lijkt me bij uitstek zo’n challenge die resulteert in een nieuwe gewoonte.
Tenslotte kun je buitenshuis ook een mooi verschil maken door zwerfafval op te rapen. Hierdoor krijg je allereerst een prettigere leefomgeving waarin mensen minder makkelijk meer troep op straat gooien. Daarnaast voorkom je vervuiling van bodem en zee. Laat je inspireren door Zwerfinator Dirk Groot.
Financiën
Het is vooral een goed voornemen, maar de uitdaging zit hem misschien wel in het daadwerkelijk eens regelen: overstappen naar een duurzame bank en duurzame energieleverancier. De eenvoudigste manier om je impact te verkleinen is om je geld weg te halen bij banken en energieleveranciers die er bijvoorbeeld kolencentrales mee bouwen. Ook om sociale redenen kun je besluiten om van bank te wisselen, want banken investeren nogal eens in wapenhandel of bedrijven die kinderarbeid niet schuwen. Overstappen is een relatief kleine moeite met een groot effect. Klik op de betreffende links om te lezen hoe je dat doet.
Wil je nog een stapje verder? Vraag banken, energieleveranciers en bijvoorbeeld ook je pensioenfonds om hun investeringen aan te passen. Via de Fossil Free-beweging kun je lokale campagnes steunen door je stem te laten gelden middels petities en brieven.
Wonen
Naast spullen, vlees en autorijden heeft wonen een redelijk grote impact. Een groot deel van die impact zit hem in de bouw van het huis, dus als je niet toevallig een duurzaam huis aan het bouwen bent, valt de winst te behalen in je gas- en stroomverbruik. Om minder gas te kunnen verbruiken, kun je je eens verdiepen in hoe je je huis nog beter kunt isoleren of hoe je misschien wel helemaal van het gasnet af kunt.
Voor het verminderen van je stroomgebruik kun je kiezen voor zuinigere apparatuur of volg een aantal van de vele tips die je op het internet kunt vinden. Een tip die voor mij nieuw was, is dat je je koelkast een eindje van de muur moet halen, zodat hij zijn warmte beter kwijt kan.
Voor zowel gas als stroom geldt dat het deel dat je nog wel nodig hebt, afneemt bij een – ik kan het niet vaak genoeg zeggen – duurzame energieleverancier. Alleen dan ben je er zeker van dat je stroom en gas écht groen zijn, want we kunnen het ons echt niet meer veroorloven om het gebruik van fossiele energie in stand te houden.
Kleding
Behalve dat kleding een flinke impact heeft op het milieu, blijken veel producenten het niet zo nauw te nemen met uitbuiting, kinderarbeid en andere arbeidsrechten. Daag jij jezelf uit om een maand of voor de rest van je leven alleen nog maar fair fashion te kopen?
De Schone Kleren Campagne en Goede Waar geven tips over hoe we hiermee kunnen beginnen en duurzame winkels kun je vinden via Eerlijk Winkelen. Eerlijke merken vind je bij Rankabrand, The Fair Wair Foundation en Goede Waar, maar ook bij fair fashionista’s zoals Sara, Hermien en Iris.
Let wel op. Fair fashion is niet per se ook minder milieubelastend. Katoenproductie gaat samen met veel watergebruik en erg veel pesticiden, terwijl synthetische stoffen van olie gemaakt worden en de productie veel energie kost. Tweedehands kleding of kleding van gerecyclede stoffen zijn wat dat betreft betere keuzes.
Palmolie
Had je al eens gehoord in hoeveel van onze producten het goedkope palmolie verwerkt zit en dat deze verbouwd wordt na (illegale) kap van kostbare regenwouden? Mijn vriendin Carola vindt dat het uit de klauwen loopt en wil een maand lang alle producten met palmolie vermijden. Een dappere uitdaging waarbij veel oplettendheid nodig is.
Palmolie wordt gebruikt in maar liefst 60% van de levensmiddelen en wordt gebruikt in cosmetica, schoonmaakartikelen en biodiesel. Duurzame palmolie is zeer omstreden en biedt vooralsnog geen oplossing. Ook arbeidsomstandigheden en afvalverwerking – dumpen in een rivier zodat de lokale bevolking er niet meer kan vissen – zijn vaak verre van ideaal. Tenslotte schijnt palmolie ook nog eens helemaal niet zo gezond voor je te zijn, vanwege de hoeveelheid verzadigde vetten. Vermijden dus.
Palmolie is producten wordt echter vaak verhuld met aanduidingen als plantaardige olie of die van een chemische verbinding. Op deze website vind je een overzicht van mogelijke aanduidingen, zodat je het beter kunt vermijden. Daarnaast presenteren ze een overzicht van levensmiddelen en andere producten die wel palmolievrij zijn.
Wil je hiermee aan de slag? Lees hier mijn uitgebreide artikel over de problemen van palmolie, tips over hoe je palmolie kan vermijden en wat je nog meer kunt doen.
Diversen
Kun je niet kiezen met welke uitdaging je wil beginnen of floreer je beter onder groepsdruk? Sluit je aan bij een collectieve actie via CollAction. Hier worden onder andere sociale en milieugerelateerde projecten opgezet die alleen doorgaan als genoeg mensen zich aansluiten. Bij genoeg deelnemers is het dan wel de bedoeling dat iedereen ook daadwerkelijk in actie komt.
Wil je wel op allerlei vlakken invloed uitoefenen, maar moet het je niet teveel moeite kosten? Dan ben ik eigenlijk verbaasd dat je zover door dit artikel gekomen bent! Spaar je krachten en blijf lekker zitten. Met een paar klikken en een digitale ondertekening kun je bedrijven en overheden stimuleren om socialer en duurzamer beleid te voeren. Zulke petities vind je bijvoorbeeld op de websites van Milieudefensie en Greenpeace.
Heb je zelf nog andere ideeën om jezelf mee uit te dagen in het nieuwe jaar? Laat het me weten!
