Het gaat bedroevend slecht met de bijen en andere insecten, terwijl we ze juist zo hard nodig hebben. Ik vertel je over het probleem, maar vooral wat we kunnen doen om de insecten te helpen.
Je moet echt onder een steen gelegen hebben wil het je ontgaan zijn. Het gaat slecht met de bijen. Het gaat slecht met insecten in het algemeen. Door intensieve landbouw van monoculturen, door het gebruik van pesticiden en door toenemende bebouwing en bestrating, verdwijnen ze in een rampzalig tempo en wetenschappers luiden daarom massaal de noodklok.
Het doemscenario
Waarom dat zo erg is? Omdat we als mens erg afhankelijk zijn van bestuivers zoals bijen en vlinders. Zij zorgen ervoor dat onze gewassen bevrucht worden en vruchten kunnen maken waar wij van eten. Denk behalve aan groente en fruit ook aan plantaardige olie, noten, koffie en cacao. Naar schatting is ruim driekwart van ons voedsel afhankelijk van de bestuivers. Zonder bijen, hommels, wespen en vlinders verliezen we niet alleen onze luxe koffie en chocola, maar komt onze hele voedselvoorziening in gevaar. Waarschijnlijk is het wat overdreven wanneer beweerd wordt dat de mensheid binnen enkele jaren uitsterft als er geen bijen meer zijn, maar ook in het beste geval zal het voedselaanbod ernstig beperkt worden.
Daarnaast zou het uitsterven van de bestuivers een groot verlies zijn voor de biodiversiteit van de insecten zelf en indirect dus ook voor de planten en de dieren die op hun beurt weer die planten eten. Ons hele ecosysteem zal de gevolgen ervan ondervinden. Bovendien zijn minder diverse ecosystemen veel minder veerkrachtig bij veranderingen die ons door de huidige klimaatverandering juist te wachten staan.
De redding
Na al deze doemscenario’s is er ook goed nieuws. De bijen, vlinders en andere bestuivers zijn nog te redden. Wat kunnen we doen?
Eet biologische groente en fruit
Er wordt vaak gezegd dat biologisch voedsel niet duurzaam is, omdat de opbrengst lager is. In het geval van vlees lijkt dat inderdaad het geval en heeft biologisch voornamelijk zin met het oog op dierenwelzijn. Voor groente en fruit weegt die hogere opbrengst van niet-biologisch voedsel naar mijn idee niet op tegen de uitputting van de aarde en het gebrek aan ruimte voor alle andere vormen van leven binnen een monocultuur van de intensieve landbouw.
Bij biologische landbouw is meer ruimte voor verschillende soorten en bloeiende akkerranden. Helaas zijn de bijen niet veilig voor alle soorten biologische bestrijdingsmiddelen, maar hun overlevingskansen zijn er groter dan bij gewone landbouw.
Biologische groente en fruit kun je eenvoudig vinden in de meeste supermarkten. Als je meer wil weten over hoe je eten wordt verbouwd, kun je op zoek naar een boer in de buurt die misschien meer wil vertellen over zijn of haar bijenbeleid.
Fan van maaltijdboxen? Kies dan voor een biologische maaltijdbox van Willem&Drees of Ekoplaza.
Laat je tuin verwilderen
Haal de tegels uit je tuin, maai het gras niet meer en gebruik geen gif. Geef ruimte aan planten en bloemen die we vaak als ‘onkruid’ beschouwen, maar vaak juist onmisbaar zijn voor veel insecten.
Zaai!
Jaarlijks op 22 april is het Nationale zaaidag. De Bijenstichting roept grondbezitters op om bloemstroken aan te leggen, zodat bijen zich beter kunnen verspreiden. Hiervoor is het belangrijk om biologisch zaad te gebruiken van bloemen waarvan bijen kunnen eten.
The Pollinators helpen met het verspreiden van biologisch bloemenzaad van bloemen die geliefd zijn onder bijen en vlinders. In de dagen voorafgaand aan 22 april kun je bij een buurtbewoner een gratis zakje afhalen. Ook bij de Bever kun je er eentje krijgen of koop zaadjes via de Bijenstichting. Wil je iets meer doen? Meld je dan in het voorjaar aan als voedselbank, zodat jij als afhaalpunt kan fungeren in jouw buurt.
Zelf aan de slag? Zoek dan naar planten en bomen zoals venkel, dille, koriander, tijm en rozemarijn, appel, peer, kers, goudsbloem, korenbloem, krokus, narcis, klimop, heide, daslook, kievitsbloem, braam, blauwe regen, kamille, klaproos en meer. En vergeet niet: zoveel mogelijk biologisch en onbespoten. Zaden en kweekgoed vind je onder andere bij de Cruydt Hoeck, Sprinklr en De Heliant. Of zoek een biologische kwekerij in de buurt via Biotuinwijzer.
Bouw een insectenhotel
Bijen hebben vooral een tekort aan voedsel, maar schuilplekjes zijn ook altijd welkom. Koop of bouw daarom een bijen- of insectenhotel. Lees op Eigenwijsblij hoe je dit aanpakt en welk beestje van welk soort holletje houdt. Hang je insectenhotel op een zonnige plek in de buurt van de bloemen die je gezaaid hebt.
Word imker
Deze is voor gevorderden, maar als je nog een intensieve hobby zoekt is dit een heel nuttige. Ik dacht een tijd dat bijensterfte vooral de solitaire bijen trof en het daarom weinig zin had om honingbijen te houden, maar dat blijkt niet zo te zijn. Ook aan honingbijen is een tekort.
Als je serieus overweegt bijenhouder te worden, volg dan eerst een cursus bij de Nederlandse Bijenhouderij Vereniging. Dan weet je waar je aan begint, leer je alles wat je moet weten en vind je meteen een gemeenschap van andere bijenhouders waarmee je kennis uit kunt wisselen.
Politiek
Behalve stemmen met je portemonnee wanneer je biologisch eten en biologische planten koopt, kun je ook écht stemmen voor de bijen en insecten. De partij die zich het meest prominent inzet tegen bijensterfte is de Partij voor de Dieren.
Het tekenen van petities blijkt soms ook een succesvolle manier om beleid af te dwingen. Zo stemde Europa onder druk van vijf miljoen burgers voor een verbod op een groep bestrijdingsmiddelen die schadelijk zijn voor bijen.
Zelf zaaien
Met een website die Zaailingen heet, kon ik natuurlijk niet achterblijven: ik ben gaan zaaien!
Bij gebrek aan tuin hebben we een grote plantenbak op het balkon staan. Hier heb ik ooit verwaarloosbare hoeveelheden groenten en kruiden verbouwd, maar omdat ik veel te weinig tijd aan de plantjes besteed zijn bloemen misschien een beter idee. Vorig jaar had ik wat oude zakjes en groeipapier met een bloemenmix erin, maar daar kwam niets van uit. Een combinatie van beperkte houdbaarheid en te weinig water, vermoed ik. Ik weet ook niet of het biologische zaadjes waren trouwens.
Dit jaar ga ik beter mijn best doen. Via Nudge vond ik iemand in de buurt die biologische zaadjes van The Pollinators uitdeelde. Deze enthousiaste jongedame met Veja’s aan haar voeten vertelde nog over een planten- en zadenruilmarkt in de buurt, over het tuintje dat ze gaat verzorgen en bleek zelfs mijn blog gewoon al te kennen.
Wegens verwachte nachtvorst had ik de zaadjes eerst een weekje laten liggen, maar inmiddels zitten ze in de grond. Eerst verwijderde ik een halve meter aan bloemloze onkruid, vervolgens ploegde ik de aarde om en maakte de uitgedroogde aarde vochtig. Vervolgens strooide ik de prachtige zaadjes uit over de aarde en dekte het af met nog een dun laagje aarde. Wil iemand mij er dagelijks aan herinneren dat ik check of ze water nodig hebben? Dank!
De zaadjes van The Pollinators
Ga jij ook zaaien dit weekend? Kijk hier of je nog zaadjes kan krijgen in jouw buurt.