Met de trein naar China via de Zijderoute: verdere voorbereiding

Terwijl wij op dit moment daadwerkelijk – eindelijk! – onze reis begonnen zijn, deel ik nog een paar dingen die ik heb uitgezocht ter voorbereiding. Want wat zijn het eigenlijk voor landen en volken die we gaan bezoeken? Hoe zeg je er gedag, hoe koud gaat het worden, waarmee betalen we en welke gekke stekkers hebben ze er?



Eerder in Met de trein naar China via de Zijderoute:
De aanleiding en het plan
Het uitstippelen van de route
Tickets boeken
Visa aanvragen

Volkeren en cultuur

De Duitse clichés zijn Bier und Bratwurst, maar Berlijn is ook bekend om statige gebouwen, oorlogsmusea, veganistisch eten en hippe feestjes. Op eerdere reizen en via werk maakte ik al regelmatig vriendjes met leuke Duitsers en heb ik gemerkt dat de cultuurverschillen zich beperken tot onbenullige dingen als hoe je oud en nieuw viert. In Berlijn zullen we alleen nog af en toe onze tong brechen über die Sprache, maar verder is er weinig anders dan thuis.

Het hardnekkige vooroordeel over dat de Russen zo stug en alcoholistisch zijn, wil ik graag aan een test onderwerpen. Ik ken nauwelijks mensen die er geweest zijn en weet niet zo goed wat te verwachten. Volgens Wikipedia is er sterke verstedelijking, een groot vrouwenoverschot en is het christendom het voornaamste geloof. Het land heeft een rijke geschiedenis in de politiek, kunst en cultuur.

De Russische hoofdstad Moskou telt zo’n 13 miljoen inwoners en groeit snel. Alleen al de metrostations beloven grotesk te zijn. De stad is het bruisende hart van de economie, politiek en uitgaansleven. Zoals in elke wereldstad zullen we goed op onze portemonnee moeten letten, maar verder schijnt het met name voor blanke, hetero Europeanen behoorlijk veilig te zijn.

Kazachstan was tot 1991 onderdeel van de Sovjet-Unie. De Kazachen stammen af van een Turks volk, net als de Oeigoeren en Oezbeken die minderheden vormen in het land. Verder leven er onder andere Russen, Tartaren, Oekraïners en Tsjetsjenen. Een heuse mengelmoes van volkeren, culturen en religies dus! En dat schijnt allemaal prima samen te gaan. Ik ben benieuwd hoe dat er in de praktijk uit ziet.

Kazachstan heeft een zeer lage bevolkingsdichtheid. Er wonen nauwelijks meer mensen dan in Nederland op een oppervlakte die zo’n 65 keer zo groot is. Naast Russisch wordt er steeds meer Kazachs gesproken. De islam is de meest voorkomende religie, maar ik hoef geen hoofddoek mee te nemen. Kazachstan heeft op zijn zachts gezegd géén last van overtoerisme. Daardoor zijn er weinig toeristische voorzieningen en dat vind ik eigenlijk juist wel erg leuk.

Ook Kirgizië heeft zich afgesplitst na de val van de Sovjet-Unie en heeft een mengelmoes aan bevolkingsgroepen. Naast Kirgizisch wordt ook Russisch gesproken en ook hier is de islam de grootste religie. Als we mogen afgaan op het contact met de verhuurders van het appartement dat we in hoofdstad Bishkek geboekt hebben, zijn de bewoners zeer beleefd en behulpzaam. Of we ons ter plekke ook zo welkom voelen, zal nog moeten blijken.

Hoewel je bij China misschien denkt aan noodles, de Chinese Muur en rode tempels, is West-China wel andere koek. Nu ik zo lees over Kazachstan en Kirgizië vermoed ik dat we in Ürümqi een tamelijk bizarre mix van Centraal-Aziatische en Chinese culturen zullen aantreffen. In het midden van China zag ik eerder hoe islamitische Hui, Tibetanen en Han-Chinezen steden delen zonder echt samen te leven, dus het zal me niet verbazen als dat in de West-Chinese provincie Xinjiang ook zo gaat met de Oeigoeren, Hui en Han. Er zijn spanningen tussen islamitische separatisten en de Chinese overheid. Die laatste zou grote aantallen Oeigoeren naar opvoedingskampen sturen, terwijl steeds meer Han naar het westen trekken. De spanningen zorgen ervoor dat er in de stad Ürümqi veel politiecontroles zijn.

We zullen het nieuws in de gaten houden en op onze hoede moeten zijn voor onrust, maar als toerist kunnen we in principe veilig de stad bezoeken. Blijkbaar is het ook geaccepteerd dat mijn vriendin als Han met een (misschien niet echt praktiserende) moslim kan trouwen. Ik ben vooral erg benieuwd hoe die bruiloft er aan toe zal gaan en of we via haar verloofde en zijn familie meer kunnen leren over Xinjiang dan je meestal voor elkaar krijgt als buitenstaander.

Taal

De Russische taal en het cyrillische alfabet wordt nog wel een dingetje, vrees ik. In China hadden we eerder zo’n boekje met plaatjes mee om dingen aan te wijzen, maar die hadden we helemaal niet gebruikt. Wat wel heel handig bleek, was een lijstje van al onze bestemmingen in het Chinees, zodat we de tekst konden laten zien en ook zelf konden checken of we daadwerkelijk de juiste bus in gestuurd werden. Dat gaan we dus zeker weer doen – met behulp van Wikipedia – voor de namen van de stations die we onderweg moeten gaan zoeken.

Dat ziet er ongeveer zo uit:

Station Moskva Kazanskaja	Казанский вокзал	Vertrekstation Moskou en nabij ons hotel
Ala Archa	Ала-Арча	Nationaal park bij Bishkek
Ile-Alatau National Park	Іле-Алатау Ұлттық паркі	Nationaal park bij Almaty
Big Almaty Lake	Большое Алматинское Озеро	Meer bij Almaty
Alma Ata 2	вокзал Алма-Ата-2	Treinstation Almaty
Turpan	تۇرپان شەھىرى	吐鲁番市
Ürümqi	ئۈرۈمچى شەھىرى	乌鲁木齐市
Tianshan forest park		天山天池国家公园

Daarnaast vind ik het altijd wel zo fatsoenlijk om in een land waar je te gast best een paar woordjes te kunnen zeggen. Niet dat je daar gesprekken mee kunt voeren, maar mensen zijn vaak sneller bereid om je te helpen als je laat zien dat je een héél klein beetje je best gedaan hebt. Al is het maar hallo en dankjewel.

Wist je dat je op tientallen manieren afscheid kan nemen in het Kirgizisch? Dat je in Mandarijn geen specifieke woorden hebt voor ja en nee? En dat je in het Kazachstaans bijna precies hetzelfde telt als in het Turks, maar dat er verder geen touw aan vast te knopen is? Dat wordt nog lekker studeren in de trein straks!

Hieronder een lijstje met een paar algemene woorden en groeten. Het is meestal fonetisch (en in pinyin voor Mandarijn) opgeschreven, want dat is al uitdaging genoeg.

Nederlands	Duits	Russisch	Kazachstaans	Kirgizisch	Mandarijn	Oeigoers
hallo	hallo	privyet	sahlem	salam	ni hao	yahshimusiz
goede dag	guten Tag	dobriy den
tot ziens	tschüß	do svidanya	sow bo-ly-ngyz	körüshkönchö	zàijiàn	khayr khosh
dank je wel	danke	spasibo	rakhmet	rakhmat	xiè xie	rahmat
alsjeblieft	bitte	pozhal(u)sta	ötinemin	kichi peyildik üchün	qǐng nǐ
pardon	entschuldigung	izvinitye	ke-shi-ri-ngiz	kechiringiz	duìbùqǐ	kachurung
ja	ja	da	ee-ah	ooba		ha’a
nee	nein	nyet	joq	jok		yaq

Nederlands	Ik ben vegetariër	Ik eet geen vlees, vis, kip
Duits	Ich bin Vegetarier[in]	Ich esse kein Fleisch, Fisch order Huhn
Russisch	Ya vegetariaanka	Ya nye yem ni myasa, ni ribi, ni pti-tsi
Mandarijn	Wo chi su	Wo bu chi rou, yu, ji

Weer

Deze reis hadden we zelf nooit in februari en maart gepland als we niet naar die bruiloft gingen, maar omdat we een wat zuidelijkere treinroute nemen en het net niet meer het koudste moment van het jaar is, ontlopen we de ergste kou. Wel verwacht ik dat we nu eindelijk gaan begrijpen wat ze bij aardrijkskunde toch precies bedoelden met ‘landklimaat’.

In onderstaande tabel zie je de gemiddelde minimum en maximum temperaturen van de vijf steden die we zullen aandoen voor de maanden februari en maart. Daarnaast zie je de actuele temperatuur op het moment van schrijven: half februari, een week voor vertrek.

Plaats	Feb/maart	Actueel
Berlijn	-2 / 8	4 / 13
Moskou	-12 / 1	-12 / 2
Bishkek	-8 / 10	-3 / 6
Almaty	-9 / 8	-5 / 2
Ürümqi	-16 / 4	-15 / -3

Vooral de nachten zullen ongetwijfeld koud zijn met flinke vorst. Hopelijk valt het overdag wel mee en zullen we ons er natuurlijk gewoon goed op gaan kleden. Als we geluk hebben met een zonnetje, is het sowieso al snel fijn buiten. Het grootste nadeel aan het vroege seizoen lijkt me dat het toch al schaarse groen dan waarschijnlijk nog schaarser is. Om deze reden wilde ik ook graag via Almaty reizen waar het een stuk groener lijkt te zijn dan rond het veel koudere Astana.

Praktisch

Geld

Als het niet echt nodig is, wissel ik eigenlijk nooit vooraf aan een reis al geld. Je kan eigenlijk altijd bij aankomst meteen een pinautomaat leegtrekken. Dan hoef je niet met veel geld in je zak op pad en betaal je ook een stuk minder aan transactiekosten. Buiten Europa willen pinautomaten soms wel weigeren, dus we nemen passen mee van verschillende banken en een creditcard. We hebben ze alvast ingesteld voor gebruik buiten Europa, want dat is bij uitstek iets om te vergeten vlak voor vertrek.

In Berlijn gebruiken we onze vertrouwde euro’s en in Moskou komen we aan bij een groot station waar we verwachten te kunnen pinnen. In Kazachstan wordt het lastiger, want we gaan per trein de grens over. Als er een restauratiewagen is kunnen we daar waarschijnlijk met de creditcard betalen. We stoppen niet heel uitgebreid op allerlei stations, dus we gokken erop dat we toch ergens kunnen pinnen of misschien betalen met een restje Russische roebels.

Voor 1 euro krijg je momenteel ongeveer 75 Russische roebel, 427 Kazachstaanse tenge, 80 Kirgizische som en 7,7 Chinese yuan. Omgekeerd is 100 roebel zo’n 1,33 euro, 1000 tenge 2,43 euro, 100 som 1,27 euro en is 10 yuan 1,30 euro.

Stekkers en stopcontacten

In Rusland, Kazachstan en Kirgizië kunnen we grotendeels onze Europese stekkers en adapters gebruiken. In China gebruiken ze naast Europese (C) ook Amerikaanse (A) en Australische (I) stekkers.

In de trein is er waarschijnlijk wel een stopcontact in de wagon, maar niet in onze eigen coupé. Als dit stopcontact überhaupt werkt, zal hij vast populair zijn, dus we hebben powerbanks geleend en zullen ons voornamelijk gaan vermaken met zuinige e-readers, puzzelboekjes, kaarten, elkaar en het uitzicht.

En nee, er is geen wifi in de trein. Daar kijk ik stiekem wel een beetje naar uit.

Kaarten

Met de printjes van onze hotels, tickets en de woordenlijst kunnen we waarschijnlijk wel om de weg vragen, maar het is ook wel fijn om zelfstandig door de steden te bewegen. Hiervoor downloaden we voor vertrek de plattegronden van de steden die we bezoeken op onze smartphones.

Kaarten downloaden kan met de app van Google maps. Als je Gmail gebruikt, kun je meteen zien waar je geboekte hotels te vinden zijn. De kaarten van Maps.me zijn minstens zo duidelijk en in tegenstelling tot Google maps kun je hier ook kaarten downloaden van China.

Wat nemen we mee?

Dat lichtgewicht reizen met alleen handbagage zoals ik het liefst doe, kan ik dit keer wel mooi vergeten. Er moet winterkleding, eten, cadeaus en veel vermaak voor onderweg mee. Straks lopen we erbij als echte Kazachen die de hele trein volstouwen met handelswaar.

Kleding

Truien, lange broeken, wandelschoenen, winterjas, handschoenen, bikini, kleding voor de bruiloft en – ach, waarom ook niet – mijn joggingbroek en slofjes voor in de trein. Meestal probeer ik niet teveel dingen ‘voor de zekerheid’ mee te nemen, maar ik maak wel een uitzondering voor een thermoshirt. Het zou immers niet de eerste keer zijn dat het vriest in een Chinese hotelkamer.

Spullen

We nemen uiteraard toiletspullen mee, maar ook een thermosfles, bakje en bestek, een kaartspel, e-readers, puzzelboekje, notitieboekje en stof ook weer eens mijn iPod af. Verder nog een camera, zakdoekjes (als wc-papier), Amerikaanse stekker, laders en kabels, hammamdoek, een linnen tasje, paspoort, portemonnee, mapje met alle tickets en een paar kleine cadeautjes.

Eten

Als ik wel lichtgewicht reis wat betreft kleding en andere spullen, ben ik er een ster in om die hoeveelheid alsnog te verdubbelen aan eten voor onderweg. Nu wordt het zelfs nog erger, want het is niet helemaal duidelijk of er in de trein steeds een restauratiewagen zal zijn, of die open is, of er dan daadwerkelijk ook nog iets te koop is en of ik als vegetariër überhaupt wel opties heb.

Voor de zekerheid nemen we een stapel noodles, gevriesdroogde maaltijden, noten, thee en wat specerijen mee. In de trein kun je namelijk wel altijd heet water tappen. Voor de eerste rit naar Berlijn nemen we broodjes en fruit mee. Onderweg zullen we steeds opnieuw verse dingen en snacks inslaan, maar als het niet anders kan hebben we in ieder geval lunch en diner mee voor de dagen die we in de trein doorbrengen.

Kan haast niet dat we iets vergeten zijn, toch? Inmiddels heb ik een iets beter beeld van de landen die we gaan bezoeken, maar intussen heb ik alleen maar sterker het gevoel dat er nog een hele wereld voor ons te ontdekken is daar!

Lees verder:
Milieuimpact en compensatie
Van Utrecht naar Berlijn