Verruil je grijze of sjoemelstroom voor écht groene stroom

In veel artikelen schrijf ik over écht groene stroom. Hier licht ik toe waarom écht groene stroom zo belangrijk is en hoe we vaak gefopt worden met ‘groene’ stroom die helemaal niet groen blijkt. Om het je makkelijk te maken, kun je uiteraard ook lezen hoe je wel echt groene (en goedkope) stroom kunt vinden.

Fossiele brandstoffen en grijze stroom

Fossiele brandstoffen hebben ons veel goeds gebracht. De verbranding van olie, kolen en gas levert naast brandstof voor allerlei vervoersmiddelen ook elektriciteit. Niet lang nadat er gas werd ontdekt in de Nederlandse bodem werd heel het land voorzien van centrale verwarming. Daarnaast is aardolie de grondstof voor plastics, medicijnen, textielvezels, cosmetica en schoonmaakproducten. Sinds we fossiele brandstoffen op grote schaal zijn gaan exploiteren, zijn voedsel, onderdak, en warmte voor iedereen toegankelijk geworden en nam de kwaliteit en lengte van een mensenleven sterk toe.

Na pakweg 200 jaar gebruik van deze brandstoffen kunnen we echter niet langer ontkennen dat er ook grote nadelen aan zitten. Fossiel wijst er namelijk op dat het gaat om oude plantenresten die lange tijd – niet zelden zo’n 300 miljoen(!) jaar – in de bodem gezeten hebben. In plaats van dat de planten door beestjes, bacteriën en schimmels zijn afgebroken, zoals we nu zien in onze bossen, zijn ze in grote hoeveelheden en bij gebrek aan zuurstof op de bodem van zeeën en meren beland. Nadat ze bedolven werden onder steeds meer lagen zand en de druk zich opbouwde, ontstond er kool, olie en gas.

Het probleem van het gebruik van fossiele brandstoffen zit hem erin dat we nu in relatief zeer korte tijd evenveel plantenresten verbranden als er in miljoenen jaren is ontstaan. Bij die verbranding komt veel meer koolstofdioxide, CO₂, vrij dan dat de huidige planten en oceanen kunnen opnemen. Als gevolg stijgt de concentratie CO₂ in de lucht. Door natuurlijke oorzaken zoals vulkanisme heeft die CO₂-concentratie in het verleden vaker geschommeld, maar toen waren er nog geen mensen en juist wij – en onze gewassen – zullen niet goed opgewassen zijn tegen de tamelijk abrupte klimaatverandering die een te hoge CO₂-concentratie tot gevolg zal hebben.

Met dank aan een mooi gasnetwerk, vastgeroeste gewoontes en een sterke fossiele-energielobby is ondanks deze kennis het overgrote deel van onze energievoorziening nog hardnekkig gebaseerd op die fossiele energie. Onze huizen worden verwarmd met gas en verlicht met voornamelijk grijze stroom van kolen. Maar nu er inmiddels andere manieren zijn om ons in onze energiebehoeften te voorzien, moeten we zo snel mogelijk stoppen met het verbranden van fossiele brandstoffen en het veroorzaken van meer en meer CO₂ in de lucht.

Groene stroom

Groene stroom is stroom van een bron die hernieuwbaar is of nooit op raakt. Daarnaast komt er bij groene energie geen netto CO₂ bij in de atmosfeer en draagt het dus niet bij aan verdere klimaatverandering. Andere voorwaarden zijn dat de energieproductie niet vervuilend is en de omgeving niet aantast. De belangrijkste bronnen zijn de zon, wind, water en biomassa. Dat biomassa overigens niet de lieveling van de klas is, zal hieronder nog blijken.

Dat 63% van de Nederlandse huishoudens is overgestapt naar ‘groene’ stroom, geeft wel aan dat veel mensen de nadelen van fossiele brandstoffen inzien en steeds meer duurzame bronnen willen gebruiken. Wij willen groen! Helaas is de huidige productie van groene stroom in ons land niet meer dan 11%. Hoe komen we dan toch al zoveel ‘groene’ stroom?

Sjoemelstroom en GvO’s

Veel ‘groene’ stroom wordt als groen verkocht, terwijl die dat technisch gezien helemaal niet is. Dan heb ik het niet eens over biomassa waar misschien gekapte bomen tussen worden verstookt, de schade die ontstaat bij de productie van zonnepanelen of de arme visjes die sneuvelen in een waterkrachtcentrale, maar dan heb ik het over echt fossiele energie. Vieze stroom van voornamelijk kolen en gas zoals we die jaren geleden ook al hadden.

Die grijze stroom wordt ge-greenwashed door middel van certificaten, Garanties van Oorsprong (GvO’s). Wanneer er groene stroom uit hernieuwbare bronnen wordt geproduceerd, krijgt deze stroom een bijbehorend GvO. Deze GvO’s kunnen verkocht worden aan bedrijven die grijze stroom produceren, terwijl de stroom zelf niet overgedragen wordt. Zo kan het gebeuren – en gebeurt het ook – dat veel Nederlandse energieleveranciers gewoon hun kolenstroom aan het energienet leveren, terwijl ze het met GvO’s uit het buitenland doen lijken alsof ze zelf de groene stroom leveren waarvan feitelijk elk kilowattje in het buitenland is gebleven. En dan mogen ze het wettelijk gezien nog groen noemen ook. Ik noem het liever sjoemelstroom, hooguit ‘groen’.

De GvO’s komen voornamelijk van waterkrachtcentrales uit Scandinavië en Frankrijk. Met name in Scandinavië wordt zoveel groene stroom geproduceerd dat de GvO’s daar niets waard zijn. En dan blijkt ook waarom de Nederlandse energieleveranciers zelf niet meer windmolens en zonnepanelen bouwen: het kopen van die GvO’s is goedkoper.

Het idee van die GvO’s was waarschijnlijk ooit dat je, als je niet in staat was om zelf groene stroom te produceren, in ieder geval nog investeerde in de ontwikkeling van duurzame energie op andere plekken. Net zoals je bij CO₂-compensatie jouw uitstoot door de ene activiteit weer kan laten vastleggen door een andere activiteit te financieren. Het probleem bij GvO’s blijkt nu echter dat de opbrengst ervan niet (altijd) naar de ontwikkeling van méér duurzame energie gaat, omdat de betreffende landen al jaren vrijwel uitsluitend groene stroom gebruiken.

Verruil je grijze of sjoemelstroom voor écht groene stroom

Door het afnemen van sjoemelstroom verandert er in feite niet meer dan dat de leverancier een beter imago lijkt te hebben en jij – totdat je van sjoemelstroom hoorde althans – een goed gevoel. Om de overstap naar duurzame energie te kunnen maken, zullen we onze leveranciers moeten vragen om écht groene stroom te leveren en om hier dus in te investeren, zodat de Nederlandse productie van groene stroom minstens zo groot wordt als de vraag.

Je eigen huishouden overzetten van fossiele energie of ‘groene’ sjoemelstroom naar écht groene stroom is een typisch geval van weinig moeite met een groot effect. Aangezien we allemaal op dezelfde stroomvoorziening zitten aangesloten en je niet zomaar afgesloten wordt, is het enige dat verandert aan wie jij je geld geeft. Geen gedoe met kastjes, kabels of monteurs. Kies je voor een contract met echt groene stroom dan gaat jouw geld niet langer naar de fossiele industrie en stimuleer je ook nog eens direct de groei van de duurzame energiesector. En o ja, tegenwoordig hoeft het niet eens meer te kosten. Het is een kwestie van een leverancier en een pakket uitzoeken, je aanmelden en een brief ondertekenen. C’est ça.

Een energieleverancier kiezen

Het is gelukkig heel eenvoudig om te achterhalen waar je het beste je groene stroom kunt afnemen. Greenpeace, Natuur & Milieu, WISE en de Consumentenbond zetten elk jaar op een rij hoe duurzaam de verschillende leveranciers presteren. Hier kijken ze naast groene stroom ook naar de investeringen en het gehele bedrijf. Zo scoort een bedrijf dat naast een energiepakket met groene stroom ook een pakket met sjoemelstroom aanbiedt, minder hoog dan een bedrijf dat volledig inzet op duurzame energie. Alle details vind je in hun rapport.

Uitslag van het rapport van 2019

De laatste jaren worden er steeds meer leveranciers steeds groener, dus dat is goed nieuws. De leveranciers bovenaan het lijstje – de precieze grens verschilt van jaar tot jaar – leveren stroom die volledig vrij is van fossiele brandstoffen en onderscheiden zich dus duidelijk van de leveranciers die dus nog wel direct of indirect bijdragen aan de fossiele industrie. De beter presterende leveranciers kunnen zich echter nog op enkele punten onderscheiden. Zo krijgen ze bonuspunten wanneer ze compenseren voor de uitstoot van hun gas en wanneer ze geen biomassa gebruiken voor de energiewinning.

Dit overzicht duw ik altijd met liefde onder de neus van de eerste beste persoon die over energieleveranciers begint. Het is namelijk zo inzichtelijk en dat werkt. Nadat ik het zelf zag en het tot me door had laten dringen wat het betekende, ben ik direct overgestapt naar een 10.

Pure Energie, om, easyEnergy, Energie VanOns en Vrijopnaam staan in 2019 wederom op kop, op de voet gevolgd door mede-koplopers Powerpeers, HVC Energie, Vandebron, Greenchoice, Huismerk Energie en Qwint.

Sjoemelstroom omzeilen

Ben je aangewezen op een bepaalde leverancier vanwege stadsverwarming of wat voor reden dan ook? In het geval van een minder goed scorende leverancier, heb je meestal nog wel de keuze uit een meer of minder groen pakket. Aangezien ze jou ongetwijfeld gaan vertellen dat het allemaal supergroen is, kun je beter zelf oordelen.

Zoek op wat de bron is van de ‘groene’ stroom. Worden er GvO’s genoemd, dan weet je vrijwel zeker dat je met sjoemelstroom te maken hebt. Zon en wind is wat je het liefst wil. Als je waterkracht leest, moet je opletten.

Een voorbeeld uit 2016: Nuon Groen Garant bestaat voor 99.3% uit waterkracht en 0,7% uit windkracht. Nuon heeft in Nederland twee waterkrachtcentrales. Die leveren gezamenlijk zo’n 24 MW energie, goed voor ongeveer 24.000 huishoudens. Nuon heeft 2,1 miljoen klanten, dus met die waterkrachtcentrales kunnen ze slechts 1,14% van hun klanten van stroom voorzien. Klopt niet hè? Het enige ‘Garant’ dat je hier krijgt, is dat er GvO’s bij betrokken zijn.

Prijzen en vergelijkingssites

Behalve duurzaamheid is de prijs natuurlijk ook niet onbelangrijk. Daarvoor is het handig om een energievergelijkingssite te gebruiken. Op die vergelijkingssites kun je soms ook aanvinken of je groene stroom wil of niet. Let er hierbij op dat niet alle sites onderscheid maken tussen groene stroom en sjoemelstroom. WISE heeft een overzicht van de vergelijkingssites en in hoeverre zij correct aangeven welke stroom duurzaam is.

Je kan natuurlijk ook eerst met een betere vergelijkingssite of via WISE zelf uitzoeken welke leverancier je wil en het dan alsnog afsluiten via een site die je de beste prijs geeft. Want vaak kun je via zo’n site nog korting krijgen ook. Check voor het overstappen wel even of je niet voor langere tijd nog vastzit bij je oude leverancier om te voorkomen dat je boetes krijgt. Soms is je nieuwe leverancier overigens bereid om deze voor je te betalen.

Is overstappen naar koplopers Pure Energie, Vandebron of Greenchoice de beste optie voor jou? Dan kun je mij een groot plezier doen door de bovenstaande linkjes onder de merknamen te gebruiken. Hiermee krijg ik een vergoeding zonder dat het jou iets extra kost of ten koste gaat van jouw privacy. Bij Greenchoice krijg je momenteel bovendien een welkomstkorting.

Neem je vrienden mee

Tevreden met je écht groene stroom? Vertel je vrienden, collega’s, familie over sjoemelstroom. Dikke kans dat er nog ‘slapers’ tussen zitten die nog bij dezelfde leverancier zitten als in de tijd – tot 2004 – dat je nog niet kon overstappen. Dat ze dan waarschijnlijk ook teveel betalen, is het makkelijkste argument om ze eens te laten kijken naar die groene stroom waar jij zo blij mee bent. Win-win!