Elektrische apparatuur: repareren of vervangen?

Mijn anti-spullenevangelie strookt niet met de noodzaak om verouderde, energieslurpende apparaten te vervangen. Daarom een iets genuanceerder overzicht over welke apparatuur je wel en niet zou moeten vervangen, zowel voor het milieu als je eigen portemonnee.

Produceren en gebruiken

Om te bepalen of je een apparaat beter kunt reparen of vervangen, is het van belang om te weten op welke manier het apparaat de grootste milieubelasting maakt. Hierbij maken we onderscheid tussen de milieubelasting tijdens de productie en tijdens het gebruik van het apparaat.

Grofweg geldt dat apparaten die veel elektronica bevatten, zoals laptops en smartphones, vooral belastend zijn tijdens de productie. Er zijn namelijk onder andere veel grondstoffen uit vervuilende mijnen voor nodig. Voor deze apparaten geldt dan ook dat het beter is als je er zo lang mogelijk mee doet en ze bij defecten altijd eerst probeert te repareren, voordat je ze vervangt.

Andere apparaten zijn juist het meest belastend tijdens het gebruik ervan. Dit komt meestal vooral door het grote stroomverbruik, zoals bij een oude koelkast of droger. Afhankelijk van het energielabel is het soms zelfs al verstandig om deze te vervangen nog voordat hij kapot is, omdat dit soort apparatuur de laatste jaren zoveel zuiniger is geworden.

Te vervangen apparatuur

Oude, energieslurpende apparatuur kun je vaak beter direct vervangen dan wachten totdat het stuk gaat. De aanschafkosten heb je meestal na een paar jaar weer terugverdiend, omdat nieuwe apparatuur veel zuiniger is geworden en je energiekosten hiermee aanzienlijk zullen slinken. Voorbeelden van dit soort apparaten zijn:

Koelkast of koelvriescombi, tenminste 8 jaar oud
Vriezer, ouder model
Wasdroger, ouder model
Wasmachine, ouder dan 12 jaar
Vaatwasser, ouder dan 12 jaar

Te repareren apparatuur

Apparatuur die veel energie kost om te produceren en relatief weinig verbruikt, moet je altijd zo lang mogelijk mee laten gaan. Voorbeelden van dit soort apparaten zijn:

Computers en laptops
Smartphones
Tablets
Keukenapparatuur
Verzorgingsapparatuur
Klusapparatuur
Wasmachine, jonger dan 12 jaar
Vaatwasser, jonger dan 12 jaar
Nieuwe koelkast, koelvriescombi, vriezer of wasdroger

Repareren en upgraden

Repareren vergt meestal wel wat kennis en ervaring die niet iedereen paraat heeft. Schroom daarom ook niet om hulp in te roepen van een bekende of een professionele monteur. Voor een staafmixer of broodrooster is het makkelijk om te concluderen dat een nieuwe zo goedkoop is dat het de moeite van het repareren niet waard is. Maar de waarde in grondstoffen en productiekosten is eigenlijk veel hoger dan wat wij ervoor betalen. Ga met die kleine apparatuur bijvoorbeeld eerst naar je handige buurman of naar een Repair Café. Als je goed oplet, kun je het de volgende keer nog zelf ook!

Soms wil je een apparaat niet vervangen omdat het stuk is, maar omdat het verouderd is. Kijk daarom, vooral bij computers en smartphones, of het mogelijk is om bijvoorbeeld geheugenkaartjes toe te voegen of een andere aanpassing te doen, waardoor je nog langer tevreden bent met je apparaat.

Afvoeren

Verouderde energieslurpers zou je eigenlijk niet meer moeten doorgeven of op Marktplaats verkopen. Zorg wel dat ze bij de afvalrecycling terecht komen. Dit gebeurt ook als de bezorgers van je nieuwe koelkast de oude meenemen. Schrale troost: de grondstoffen van je oude koelkast schijnen voor 92% hergebruikt te kunnen worden.

Mocht je toch van je smartphone, boormachine of tosti-ijzer af willen, deze kun je gerust tweedehands doorsluizen. Graag zelfs, want zo kan je ondergestofte soldeerbout bij iemand anders nog wel in gebruik genomen worden. Je smartphone of digitale camera is nu misschien nog niet dusdanig verouderd dat niemand hem meer wil hebben. Bedenk wel dat de vraag naar tweedehands telefoons beperkt is en het alsnog zonde is als je afdankertje bij het afval belandt.

Voor alles wat ongebruikt in de kast ligt, zijn grondstoffen en energie gebruikt, dus het is eigenlijk zonde om dat te laten liggen. Sommige spullen zijn naast doorgeven bovendien uitermate geschikt om te delen met bijvoorbeeld je buren.

Is de apparatuur na een eventueel tweede, derde, zestiende leven alsnog voorgoed gesneuveld? Zorg dan altijd dat je het inlevert bij de afvalrecycling of in een elektronicawinkel, want zo kunnen kostbare metalen, glas en plastic hergebruikt worden en wordt voorkomen dat schadelijke stoffen in het milieu vrijkomen.

Vervangen

Bij het kopen van nieuwe apparatuur zal het milieu je dankbaar zijn als je eerst bedenkt of je het nodig hebt. Een koelkast of wasmachine zou ik wel onder ‘nodig’ scharen, maar die tweede koelkast in de schuur? En heeft het nog zin om die kapotte droger te vervangen nu de kinderen het huis uit zijn en je niet meer zoveel was hebt? Kun je die schuurmachine niet even huren bij de bouwmarkt? Wil je echt elk jaar de nieuwste smartphone?

Als je bedenkt dat spullen en daarmee vooral elektronica voor een gemiddelde Nederlander voor meer milieubelasting zorgen dan vlees eten en auto rijden, dan denk je misschien wel wat langer na, voordat je een nieuwe aankoop doet. Bij mij heeft dat in ieder geval wel indruk gemaakt.

Ga je toch een apparaat kopen, kijk dan naar de langere termijn. Kijk of het apparaat nu en later geschikt voor je is. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de grootte van je koelkast of laadvermogen van je wasmachine. Beide zijn kleiner en goedgevuld gunstiger, maar het is ook weer niet de bedoeling dat je over een paar jaar alweer een grotere nodig hebt.

Let bij de aankoop van apparatuur ook goed op het energielabel. Een A-label klinkt goed, maar hoewel dit voor een stofzuiger optimaal is, is het voor een koelkast het allerslechtste wat je kunt vinden. Als je het überhaupt nog kunt vinden. Bovendien verbruikt een A+-koelkast nog altijd twee keer meer energie dan een A+++-koelkast. Twee keer! Kijk dus liever naar het energieverbruik dan naar de groen verkleurde labels.

Zo’n apparaat uit een lagere energieklasse lijkt wel verleidelijk goedkoop, waardoor je je milieubesef misschien liever even negeert, maar de hogere kosten voor een A+++-koelkast of -wasmachine verdien je echt weer terug. Milieu Centraal rekent voor dat een A+-koelkast na 15 jaar gebruik in totaal 1410 euro gekost heeft, terwijl een A+++-koelkast dan 1220 euro heeft gekost. Binnen 9 jaar heb je dus niet alleen een goedkopere koelkast, maar ook een schoner geweten.