Duurzamer reizen doe je zo

Helemaal duurzaam reizen kan volgens mij niet, maar je kan wel je impact op het milieu zoveel mogelijk beperken en ervoor zorgen dat je sociale impact zoveel mogelijk op een positieve manier uitpakt. Dit is hoe je dat het beste kunt doen.

De impact van reizen

Met reizen maak je altijd een impact. Met de reis ernaartoe en transport ter plaatse, bij je accommodatie, met wat je eet en wat je er doet. Je veroorzaakt CO₂-uitstoot, je gebruikt land, grondstoffen, water en energie en veroorzaakt afval. Dat doe je thuis ook, maar op reis toch vaak net even iets meer dan thuis.

Behalve het milieu beïnvloed je ook de plaats van bestemming. Toerisme levert vaak veel werkgelegenheid op en stimuleert de lokale economie, maar daar staat niet zelden ook tegenover dat een deel van de authenticiteit verloren gaat en niet iedereen evenveel profiteert van de inkomsten.

Nog los van de discussie of we überhaupt wel de hele wereld over moeten willen reizen, is helemaal duurzaam reizen volgens mij dan ook niet mogelijk. Maar als je dan toch gaat, kun je je impact op het milieu zoveel mogelijk beperken en ervoor zorgen dat je sociale impact zoveel mogelijk op een positieve manier uitpakt. Hieronder mijn ideeën over hoe je dat het beste kunt aanpakken.

Niet vliegen

Je verwacht natuurlijk een lijstje met tips over vervoer, verblijf, eten, activiteiten enzo. Geen zorgen, die volgt zo. Maar eerst het allerbelangrijkste op het gebied van milieu: zorg ervoor dat je niet hoeft te vliegen!

Vliegen blijkt niet alleen veruit de meest vervuilende manier van gangbaar vakantievervoer te zijn, maar blijkt überhaupt niet eens een optie te zijn als je serieus duurzaam wil leven. Het vermijden van een vliegreis zou in dat geval dan ook je eerste prioriteit moeten zijn.

Dit klinkt lekker simpel, maar heeft wel een paar duidelijke consequenties. Zo ging ik zelf bijvoorbeeld altijd graag in februari/maart of oktober/november op vakantie. In het voorjaar en in de zomer is er al zoveel leuks te doen in eigen land, mijn werk laat het toe om buiten de schoolvakanties op pad te gaan en zo kan ik meteen de donkere maanden ontvluchten. Gevolg: een lange vliegreis naar een ver buitenland. Om het vliegtuig te vermijden en toch zonnige vakanties te kunnen vieren, kan ik voortaan beter wat plannen in bijvoorbeeld mei of september of bereid zijn om warme truien en lange broeken in te pakken.

Behalve een aangepaste tijdsplanning heeft het ook tot gevolg dat er een beperkter aantal mogelijke bestemmingen overblijft of dat er soms een langere reistijd nodig is om er te komen. Bovendien vergt het wat aanpassing van ons denkpatroon en gedrag, want ook voor bestemmingen op rijafstand zijn we – zeker wie geen auto heeft – gewend om meteen naar goedkope vliegtickets te speuren in plaats van naar NS International te surfen.

Locatie

Oké, je hebt een bepaalde hoeveelheid tijd en budget. Waar ga je naartoe? Of je nou kiest op basis van een zonnig strand, een specifieke activiteit of omgeving, je keuze zal van invloed zijn op de onderstaande onderwerpen. Ongeacht hoe je er komt, is dichterbij eigenlijk altijd beter.

Bedenk waaróm je ergens naartoe wil. Naar Mexico vanwege de stranden? Dan kun je ook naar Spanje of – doe eens gek – Terschelling. Gelukkig zijn we in Europa gezegend met de mooiste culturele parels en prachtig natuurschoon. Check deze lijst van Natuur & Milieu met duurzamere bestemmingen voor op je bucketlist.

Kom je er niet goed uit? Vertel me wat je leuk vindt en ik verzin wat voor je. Ik ben een soort wandelend reisbureau en reisjes plannen is mijn favoriete hobby. Geen grapje dit!

Lees je in

Nog zo’n onderwerp dat ik niet vaak en hoog genoeg op dit soort lijstjes terugzie. Ga lezen over je gekozen bestemming nog voordat je je hele reis gaat plannen. Niet alleen om te bepalen waar je precies naartoe wil en wat je kunt gaan zien (voorpret!), maar ook om te weten waar je terecht gaat komen. Dit is absoluut noodzakelijk als je je sociale impact positief uit wil laten pakken.

Met je aanwezigheid zul je een bestemming altijd een beetje aantasten, maar het helpt als je je weet te gedragen naar de plaatselijk normen, je je geld op de juiste plaatsen terecht laat komen en je acties een positieve uitwerking hebben.

Zoek uit of de lokale bevolking wel zit te wachten op (nog meer) toeristen. Weet of je misschien bedekkende kleding of een hoofddoek zou moeten dragen, of je je schoenen nou wel of niet uit doet wanneer je een tempel of iemands huis betreedt en of je met je handen behoort te eten. Wil je per se in je korte broek terwijl dit als ongepast wordt beschouwd, kies dan voor een andere bestemming!

Boek geen verzorgde rondreizen of resorts als je de lokale bevolking wil steunen, maar verblijf in kleinschalige accommodaties, reis met het openbaar vervoer en eet in familierestaurants. Zo kun je heel direct bepalen aan wie jij je geld geeft. Dit is extra van belang in landen waar de overheid of andere machthebbers niet per se goed voor hun bevolking zorgt.

Inlezen is al helemaal van belang als je vrijwilligerswerk wil gaan doen tijdens je reis. Is dat weeshuis wel echt een weeshuis, wat is het effect van snel wisselende gastleraren op jonge kinderen, willen mensen wel wonen op de plek waar je een dorp gaat bouwen en hoe gaan ze eigenlijk om met de dieren op de boerderij waar je wil gaan werken? Leer van ervaringsdeskundigen zoals Daisy, zodat jij betere keuzes kan maken.

Je kan natuurlijk niet álles van tevoren weten, dus blijf ter plekke alert op alles wat er te leren valt. Zo voorkom je hopelijk ook meteen dat je een absurde klacht indient bij je reisorganisatie.

Vervoer ernaartoe

Het vervoer naar je reisbestemming heeft meestal de grootste impact van je hele trip. Ook als je dat vliegtuig weet te weerstaan, zul je vaak aardig wat CO₂-uitstoot veroorzaken. Voor de auto, bus, trein en het vliegtuig zette ik al eens op een rijtje hoe vervuilend deze vervoersmiddelen zijn en ontdekte hoe groot de verschillen zijn.

Vervoersmiddelen

Wil je zo duurzaam mogelijk? Ga wandelen, fietsen, zeilen, kanoën, skeeleren, steppen of maak op een andere manier gebruik van de kracht van je eigen spieren, de wind of het water. Ik krijg al zadelpijn van het idee, maar driewerf hoera en hulde voor wie niet anders doet!

Iets meer profiteren van de moderne techniek? Neem de trein of de bus. Touringcars zijn wat gunstiger dan lijnbussen vanwege de hoge bezettingsgraad en treinen zijn in sommige landen een stuk minder vervuilend dan in andere, maar over het algemeen zijn het beiden heel prima keuzes. Qua milieu althans, voor het comfort zou ik de trein absoluut verkiezen boven de bus.

De auto is een aardig vervuilende optie, maar de impact per persoon wordt al snel een stuk minder vervuilend als je de auto goed volstopt met passagiers. Ga dus vooral nooit alleen op pad. Als je geen familie of vrienden meeneemt, biedt dan een lift aan via bijvoorbeeld Blablacar. Dan kun je behalve je milieuimpact ook meteen je brandstofkosten delen.

Psst, stiekem toch vliegen? Het scheelt al enorm als je minder ver gaat. Elke kilometer telt. De goedkope vakantiehoppers zijn overigens een net iets minder slechte optie dan een lijnvlucht, omdat ze altijd maximaal bezet zijn. Maar laat je niet verleiden tot een (verre) vliegreis vanwege de veel te lage prijzen als je eigenlijk toch alleen maar boeken wil lezen! En sowieso compenseren die handel.

Ga minder vaak en minder ver

Excuses voor deze dooddoener, maar realiseer je dat dit een enorm verschil maakt. Hoe verder je jezelf verplaatst en hoe vaker je dit doet, hoe meer impact dit heeft. Superlogisch natuurlijk, maar ik heb hier zelf eigenlijk nog veel te weinig bij stilgestaan – laat staan naar gehandeld.

In plaats van bijvoorbeeld twee keer per jaar naar een ander continent te vliegen, zou je die impact gigantisch kunnen beperken door slechts één keer naar Zuid-Frankrijk te rijden. Als je dat niet genoeg is, ga je gewoon ook nog twee weken op fietsvakantie in Duitsland, een weekendje naar Parijs met de trein of met de hele familie in de auto naar je wintersportvakantie. Om aan te geven hoeveel minder vervuilend dat is: je kan met zijn vieren kun je zelfs negen keer met de auto naar Rome rijden, voordat je net zoveel uitstoot veroorzaakt als wanneer je met het vliegtuig naar New York gaat.

Vervoer ter plaatse

Ook hier geldt weer hetzelfde als het vervoer naar je bestemming toe, alleen zullen de afstanden hier waarschijnlijk wat kleiner zijn. Wandel en fiets waar je kan of neem anders de bus, de trein of een veerboot. Als je toch je eigen auto of een huurauto gebruikt, kun je ook ter plaatse lifters meenemen. Bewaar een lokale vlucht alleen als laatste redmiddel.

Als je je route van te voren grofweg inplant, kun je voorkomen dat je hele stukken heen en weer reist of onnodige omwegen maakt.

Eten

Net als thuis geldt dat je een enorm verschil kan maken door tenminste iets minder vlees te eten. Het is nog beter om helemaal geen vlees te eten of zelfs helemaal geen dierlijke producten te eten. Het zal niet in elk land even makkelijk zijn om vlees en andere dierlijke producten te vermijden. Laat je niet ontmoedigen als het niet altijd lukt, want je kan het bij elke maaltijd gewoon weer opnieuw proberen.

Lekker eten is vaak al de helft van je vakantieplezier! Geef je over aan de lokale specialiteiten. Deze worden meestal bereid met producten die van oorsprong al in het gebied voorkomen en zijn daarmee vanzelf relatief duurzaam. Misschien is het trouwens sowieso wel iets Nederlands om ons eten van ver te halen, maar voor de beste vakantiebeleving eet je naar mijn idee zoals de inwoners van het land dat je bezoekt.

Accommodatie

Voor duurzame accommodatie geldt de volgende vuistregel: hoe luxer, hoe vervuilender.

Kamperen is de betere optie. Daarbij gebruik je alleen een lapje gras en waarschijnlijk wat water en stroom uit een eenvoudig douchegebouwtje en dat is het dan wel zo’n beetje. Neem dan alleen liever weer geen caravan mee, want daar wordt je heen- en terugreis wel een stuk vervuilender van.

Een luxe hotel heeft tijdens de bouw ervan al voor een hoop vervuiling gezorgd, moet verwarmd of gekoeld en onderhouden worden en de gasten worden verwend met soms zelfs dagelijks gewassen lakens en handdoeken, stortdouches, minishampootjes, tv’s, airco’s, zwembaden, sauna’s, een minibar en andere luxe. Dat kost allemaal bij elkaar natuurlijk bakken met energie en grondstoffen.

De voor- en nadelen van allerlei soorten accommodaties is een apart artikel waard, want daar is veel over te zeggen. Zo zijn er enorme verschillen tussen ecolodges en kom je daar vaak alleen met het vliegtuig, zijn grootschalige resorts zowel efficiënt als desastreus en is Airbnb zowel een betaalbare manier om een stad meer als inwoner dan als toerist te beleven als dat het het leven voor stadsbewoners er vaak niet beter op maakt.

Activiteiten

Behalve als vervoer zijn wandelen, fietsen, zeilen, kanoën, skeeleren en steppen natuurlijk ook geschikt als duurzame activiteiten. Daarnaast kun je zonder al teveel impact te hebben altijd nog lezen, spelletjes doen, op het strand liggen, voetballen, frisbeeën, tafeltennissen, zwemmen, stadjes bekijken, musea bezoeken, sterren kijken, zandkastelen bouwen, fotograferen, uitslapen, knutselen en tuinieren. Je kan zelf vast nog veel meer verzinnen en zal ook ongetwijfeld begrijpen dat midgetgolfen een duurzamere keuze is dan karten of jetskiën.

Voor activiteiten waar dieren aan te pas komen, geldt helaas vaak dat er dingen gebeuren die je niet op je geweten wil hebben. Wat je in ieder geval niet zou moeten willen doen is onder andere olifantenritjes maken, tijgerselfies maken en zeeschildpadden vasthouden. In andere gevallen is het wederom van belang dat je je inleest, want het kan nogal van plek tot plek verschillen wat wel en niet oké is.

Souvenirs

Het kopen van souvenirs kan een goede manier zijn om de lokale bevolking te steunen. Zoek dan vooral op marktjes en in kleine stalletjes. Koop liever wel alleen iets wat thuis niet rechtstreeks de prullenbak ingaat, want anders kun je beter gewoon wat geld geven.

Niet alles wat je in het buitenland kunt kopen, mag je zomaar mee naar huis nemen en daar is een goede reden voor. Het gaat dan vaak om producten van beschermde planten- en diersoorten. Denk aan ivoor, leer van onder andere slangen en krokodillen, bont, opgezette vlinders, koraal en schelpen. Dit kun je terugvinden in bijvoorbeeld laarzen, tassen, sieraden, bontjassen en beeldjes. In de Douane Reizen-app kun je kijken welke souvenirs wel en niet het land in mogen. Bij twijfel altijd laten liggen, want dan lopen de natuur en je portemonnee sowieso geen gevaar. Nepwapens en te veel namaakmerkkleding zijn overigens altijd een slecht idee.

Compenseren

Als je nu nog durft te vliegen, kun je die reis op zijn minst dan nog compenseren. Maar ook andere vervoersmiddelen, hotels en je eten kun je compenseren. Sterker nog, álles wat CO₂-uitstoot veroorzaakt kun je compenseren. En het heeft echt zin, dus doe dit vooral.

Via GreenSeat kun je uit laten rekenen hoeveel je moet compenseren voor je vervoer, verblijf en eten tijdens je reis. De berekeningen lijken me niet echt nauwkeurig, maar het gaat om het idee. Je kan er ook gewoon een bepaald bedrag tegenaan gooien.

Behalve bij GreenSeat, kun je ook compenseren via ondere andere Trees for All, Fair Climate Fund en TheCompensators*. Lees meer over compenseren in de zevendelige serie waarin ik op zoek ging naar een goede en betrouwbare manier om al mijn vluchten ooit te compenseren.