Deodorant zonder drijfgassen, microplastics, aluminium, parabenen of palmolie?

Zelfgemaakte deodorants van uitsluitend natuurlijke ingrediënten zijn hip. Maar wat is eigenlijk het probleem van drijfgassen, microplastics, aluminium, parabenen, palmolie of chemische middelen in je deodorant? Ik ga op zoek naar een deodorant die goed is voor zowel het milieu als onze gezondheid.

Exit spuitbus

Het idee brengt me regelrecht terug naar de kleedkamers van de middelbare school. Spuitbussen deodorant. Na de gymles ontstond er een wolk van de lekkerste geurtjes. De een nog heftiger dan de ander. Het was nou eenmaal iets wat iedereen gebruikte en zo wist je tenminste zeker dat je eerste puberale zweetluchtjes succesvol gecamoufleerd zouden worden.

Zodra ik het idee kreeg dat ik meer deo in mijn longen dan onder mijn oksels spoot en het vertrouwen kreeg dat ik niet dood zou gaan als ik niet naar tropical sensation rook, ben ik overgestapt op de deoroller. Maar er zijn nog meer redenen om de spuitbus in de ban te doen.

Gelukkig zijn chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK’s) al sinds de jaren ‘90 verboden, omdat ze de ozonlaag aantasten. Om je deo uit de spuitbus te krijgen, zijn wel andere drijfgassen nodig. Meestal wordt gebruik gemaakt van butaan, isobutaan of propaan. Dit ken je als campinggas of autogas. Of deze drijfgassen (in beperkte hoeveelheden) zelf schadelijk zijn, daar is niet iedereen het over eens, maar de verneveling van de oplosmiddelen in de deo is dat waarschijnlijk wel. Het zou namelijk zorgen voor de vorming van smog en daardoor niet geheel onschadelijk voor mens en milieu zijn. Spuitbussen op basis van perslucht zijn daarom geen ook oplossing. Bovendien zit er relatief weinig deodorant in een spuitbus ten opzichte van andere deodorants en leveren ze dus vrij veel afval op.

Exit microplastics

Heel kleine stukjes plastic in jouw cosmetica die zo door het gootsteenputje in het riool en uiteindelijk in de zee terecht komen. Dat moeten we niet willen. Het is nog niet helemaal duidelijk hoeveel schade het precies aanricht, maar microplastics worden in bijna alles teruggevonden: vissen, plankton, zelfs honing.

In artikelen over microplastics in cosmetica wordt deodorant vaak als een van de voorbeelden genoemd. In werkelijkheid zitten deze microplastics vooral in cosmetica waarbij een scrubbende of polijstende werking nodig is, zoals in scrubs en tandpasta. Verder ook in bijvoorbeeld lippenstift, maar vrijwel nooit in deodorant. Wil je toch zeker weten of jouw deodorant geen microplastics bevat, lees dan verder in Beat the Microbead.

Exit aluminium?

Een vriendin vertelde me eens dat het best wel eens zou kunnen dat de kans op borstkanker vergroot wordt bij het gebruik van deodorant met aluminium. In de meeste deodorants zit aluminiumchloorhydraat of aluminiumchloride, maar er zijn ook genoeg opties waarbij deze beruchte aluminiumverbindingen vervangen zijn door aluin.

Omdat ik mijn vertrouwde Sanex-roller heel eenvoudig – gewoon in de supermarkt en voor een normale prijs – kon vervangen met de Sanex Zero%-roller, heb ik me nooit verder verdiept in de feiten achter dat vermoeden. Noch in het alternatief: aluin.

Aluin

Behalve deodorants met aluin in plaats van aluminiumchloorhydraat of aluminiumchloride kun je ook pure aluinkristallen gebruiken. Het is kleur- en geurloos, goedkoop, milieuvriendelijk, behoeft relatief weinig verpakking, laat geen vlekken achter en is een goed alternatief wanneer je spuitbussen, palmolie en parabenen (zie onder) wil vermijden.

Aluin is een gehydrateerd zout van sulfaat en andere elementen. Zo zijn er onder andere kaliumaluin met een kalium- en aluminiumion en ammoniumaluin met een ammonium- en aluminiumion. Ook verbindingen met aluminium dus! Heeft het dan wel zin om aluminiumchloorhydraat of aluminiumchloride hiermee te vervangen?


Sanex Zero% met 0% aluminiumchloorhydraat, maar wel met aluminium.

Wat is het verschil tussen de aluminiumverbindingen?

Nu ik wel op zoek ga naar die feiten, stuit ik op verwoede discussies op het wereldwijde web. Boze vingers wijzen naar aluminiumchloorhydraat, maar ook aluminiumchloride wordt erbij gehaald of er wordt simpelweg verwezen naar ‘aluminium’. Wat is hier aan de hand?

Onderzoeken zijn vooral gericht op aluminiumchloorhydraat, omdat dit milder voor de huid blijkt te zijn en daardoor veel gebruikt wordt in deodorants. Maar ook aluminiumchloride wordt als een van de beruchte aluminiumzouten aangewezen. Beide zijn aluminiumzouten die oplossen in water en daarbij uiteen vallen in ionen. Het zijn juist de vrijgekomen aluminiumionen die worden verdacht van het binnendringen in de huid en het toebrengen van schade.

Ook kalium- en ammoniumaluin zijn aluminiumzouten die oplossen in water. Een veelgenoemde opmerking op internet over dat de aluminiumverbindingen in aluin veel groter zijn dan aluminiumchloorhydraat en daardoor minder snel de huid binnendringen, kan daarmee de prullenbak in. Het is dus misschien niet onterecht dat al die aluminiumzouten op één hoop worden gegooid onder de noemer aluminium.

Is aluminium in deodorant schadelijk?

Er zijn onderzoeken die suggereren dat er een verband is tussen borstkanker en aluminiumchloorhydraat. Volgens sceptici zijn deze onderzoeken niet goed uitgevoerd of nog niet ver genoeg gevorderd. Er is vooralsnog geen bewijs dat aluminiumchloorhydraat door de huid naar binnen kan dringen. En ook niet dat het schadelijk is als het wel naar binnen zou dringen. Bovendien zouden andere factoren veel belangrijker zijn bij het ontstaan van borstkanker.

Ook Alzheimer wordt in verband gebracht met gebruik van aluminiumchloorhydraat. In het brein van Alzheimerpatiënten zouden verhoogde concentraties aluminium gevonden zijn, maar er is geen bewijs dat dit door het gebruik van deodorant veroorzaakt wordt.

Wel of geen aluminium?

De Kankerbestrijding maakt zich op basis van de huidige kennis in ieder geval nog geen zorgen, maar lijkt pas negatief te adviseren over aluminiumhoudende deodorant zodra er een duidelijk verband kan worden aangetoond. Tot die tijd kiezen veel mensen er toch liever voor om überhaupt geen risico te nemen. Hoe onwaarschijnlijk ook. Want waarom zou je als er alternatieven zijn? Van de andere kant is het vrijwel onmogelijk om aan te tonen dat iets níet schadelijk is en dan kun je eigenlijk niets meer gebruiken zonder gillend gek te worden.

Intussen vraag ik me af waarom er zoveel ophef is over een mogelijk verband tussen deodorant en borstkanker, als we wél zeker weten dat we door onze mond nog veel meer aluminium binnen krijgen. Wat dat betreft kunnen we dus beter onze vraagtekens zetten bij het eten van brood en spinazie, het koken met aluminium pannen, bakken en bewaren met aluminiumfolie, medicatiegebruik, het gebruik van make-up, het drinken van kraanwater en het ademen van lucht. Maar hadden we het niet allang gemerkt als dat allemaal zo schadelijk zou zijn?


Aluinkristal.

Exit parabenen?

Parabenen zijn de conserveermiddelen in de deodorant. Ook parabenen worden in verband gebracht met een verhoogd risico op borstkanker, maar wederom ontbreekt het – misschien nog wel meer dan voor aluminiumchloorhydraat – aan overtuigend bewijs. Ook parabenen zitten in je voedsel, dus dat maakt het nog lastiger om je deodorant aan te wijzen als de aanjager van borstkanker.

Parabenen kunnen vervangen worden door andere conserveermiddelen die vaak duurder of lastiger te verwerken zijn. In plaats daarvan wordt ook wel eens extra olie of glycerine gebruikt. Dat laatste is ook het geval bij Sanex Zero% en dat verklaart misschien waarom het zo lang duurt voordat de deo ingetrokken is.

Het langzamere intrekken van de parabenenvrije deo heb ik nooit storend genoeg gevonden om terug te gaan naar ‘normale’ deo en ik heb nog nooit het idee gehad dat mijn deodorant was overgenomen door een kolonie bacteriën die profiteerde van het gebrek aan de conserveermiddelen. Ondanks het ontbreken van bewijs voor de gezondheidsrisico’s is het vermijden van parabenen dus wel goed mogelijk, mocht je dat toch liever willen.

Exit palmolie

Glycerine in plaats van parabenen is dus een goede vervanger qua werking en gezondheid, maar niet qua milieu. Palmolie is namelijk een goedkope en daardoor zeer waarschijnlijke bron van die glycerine. Hoewel het gebruik van palmolie niet schadelijk is voor onze gezondheid of voor het milieu hier, is dat het wel voor de voornamelijk Indonesische wouden die moeten wijken voor de palmolieproductie, voor de lokale bevolking en voor het klimaat. Gecertificeerde palmolie maakt hierop helaas geen uitzondering. Lees er alles over in Palmolie: een uitgebreid verslag over waarom en hoe je het kunt vermijden.

Exit alle chemische ingrediënten?

Niet alles wat chemisch is, is slecht en niet alles wat natuurlijk is, is goed. Zowel voor je gezondheid als voor het milieu. Bovendien hebben alle natuurlijke stoffen ook chemische namen, dus ik zou niet eens precies weten wat ‘chemisch’ en wat ‘natuurlijk’ is. Kijk daarom liever naar de afzonderlijke ingrediënten, laat je goed informeren als je ergens over twijfelt en maak een afweging waar jij je goed bij voelt.

DIY-deo

De wens om alleen ‘natuurlijke ingrediënten’ te willen gebruiken, is vaak de reden om zelf deo te maken. Omdat ik die reden niet per se heel zinnig vind, was ik nooit zo geïnteresseerd om het zelf te proberen. Maar nu ik me verdiep in wat er in gewone deo zit en merk hoe lastig het is om er eentje te vinden waar bepaalde ingrediënten juist wel of niet in zitten, zie ik in het zelf maken van je deo ook een oplossing voor wanneer je graag controle wil hebben over wat je precies op je huid smeert.

Als je het zelf maakt, kun je namelijk elk ingrediënt zelf bepalen en je eigen weloverwogen keuzes maken. Die luxe heb je bij de gangbare deodorants niet. Bovendien is het goedkoper, veroorzaak je minder afval en kun je hem ook biologisch en fairtrade maken.

Zero waste-helden Nicky en Jessie maken deodorant met kokosolie, baksoda en maïzena. Naar wens je kun je ook nog shea butter of wat etherische olie toevoegen. De allermakkelijkste en waarschijnlijk ook goedkoopste optie is om alleen baksoda of alleen kokosolie te gebruiken. Zelfs met wat citroensap kun je volgens sommige mensen twee dagen lang fris blijven.

En nu…

Die Sanex Zero% voldoet niet meer sinds ik probeer om palmolie te vermijden. Daarom heb ik een aluinkristal in huis gehaald en deze ben ik momenteel aan het testen. Daar hoor je binnenkort dus meer over. Hoewel ik me niet direct zorgen maak over het aluminium, ben ik wel nieuwsgierig geworden naar de DIY-deo. Het idee dat je eigenlijk aan een paar of slechts één ingrediënt al genoeg hebt, spreekt me wel aan.

Heb jij wel eens stilgestaan bij wat er in je deodorant zit en wat gebruik je nu? Heb je het wel eens zelf gemaakt? Het lijkt me eigenlijk best wel wat geklieder met potjes en spatels, dus ik ben benieuwd naar jullie ervaringen!