Beginnen met duurzamer leven (deel 1/2): hoe pak je dat aan?

Je wil best iets doen voor het milieu, maar waar moet je in hemelsnaam beginnen? In dit artikel laat ik je zien hoe je zelf je route naar een duurzamer leven aan kunt pakken.

Je hoort van alles op het nieuws over dat onze uitstoot omlaag moet, dat de insecten verdwijnen, over zonnepanelen, elektrische auto’s, recyclen en misstanden in de kledingindustrie. Dit kan nogal overweldigend zijn!

Je wil best iets doen voor het milieu, maar waar moet je in hemelsnaam beginnen? En wat heeft eigenlijk precies zin om te doen? In dit artikel geef ik je wat praktische handvatten, zodat je zelf je route naar een duurzamer leven aan kunt pakken.

Je moet het eerst willen

Gefeliciteerd! De eerste stap is al binnen. Als je dit leest, ga ik ervanuit dat je geïnteresseerd bent en bereid bent om iets te willen doen. Je leven in meer of mindere mate veranderen is geen beginnen aan als je het niet echt wil.

In het geval van duurzaamheid hoeft die wil niet puur altruïstisch te zijn, want je zal merken dat duurzaam gedrag vaak ook juist goedkoop is en meer creativiteit, gezondheid, dankbaarheid en andere voordelen met zich meebrengt.

Weet waar je het voor doet

Waarschijnlijk heb je al wat redenen in gedachten om duurzamer te leven. Klimaat, milieu, biodiversiteit, eerlijke arbeid en dierenwelzijn zijn zulke redenen. Misschien vind je er één het allerbelangrijkst of juist meerdere. Alles is goed, maar het kan je helpen om te beseffen wat je drijfveren zijn. Als je je gaat verdiepen in duurzaamheid zul je er snel achter komen dat ze vaak met elkaar te maken hebben.

Om je motivatie scherp te houden of om meer te leren over de verschillende aspecten van duurzaamheid kun je vele informatieve films, documentaires en series kijken. Kijk bijvoorbeeld Cowspiracy als je meer wil weten over de vleesindustrie en The True Cost als je meer wil weten over de kledingindustrie.

Meer kijkvoer vind je op deze website in de sectie Inspiratie.

Begin met een paar makkelijke dingen

Als je het niet al gedaan hebt, kan ik aanraden om te beginnen met een paar relatief eenvoudige stappen die je direct goede moed geven om verder te gaan.

Allereerst: follow the money. Check je bank en je energieleverancier. Investeert jouw bank in de wapenhandel of in windmolenparken? Gaat het bedrag van jouw energienota naar een kolencentrale of worden er zonnepanelen van aangekocht? Voor jou maakt het niet zoveel uit waar je je geld naartoe brengt, maar voor de wereld des te meer. Lees hoe je kan overstappen naar een duurzame bank en hoe je een energieleverancier vindt die je écht groene stroom levert. Overstappen is makkelijker dan je denkt en hoeft niet duurder te zijn dan je gewend bent.

Daarnaast kun je beginnen met wat kleine aanpassingen die weinig moeite kosten, maar je er dagelijks aan herinneren dat je alvast een goed begin hebt gemaakt. Denk hierbij aan het aanschaffen van wasbare wattenschijfjes, een stuk zeep, katoenen groentetasjes en een herbruikbare waterfles of koffiebeker. Hiermee bespaar je direct grondstoffen en creëer je minder afval.

Zoek uit waarmee je het grootste verschil kan maken

Nu is het tijd voor het echte werk. Wist je dat een gemiddelde Nederlander zoveel grondstoffen en energie verbruikt dat er bijna vier aardbollen nodig zouden zijn als iedereen zo zou leven? Een beetje prutsen in de kantlijn is dus niet genoeg, onze impact moet fors omlaag!

Die gemiddelde Nederlander maakt de meeste impact met het kopen van spullen – met elektronica in het bijzonder – op de voet gevolgd door vlees en daarna wonen, auto, plantaardig voedsel, vliegen, kleding, zuivel, badkamer en openbaar vervoer. Die impact is inclusief alles wat we niet zien: voor je smartphone bijvoorbeeld dus niet alleen het stroomverbruik van het opladen, maar ook alle vervuilende mijnbouw en het energie- en waterverbruik dat nodig is voor de productie.

Waarschijnlijk ben jij geen gemiddelde Nederlander. Als je gadgets verzamelt, geen auto bezit of een intercontinentale vlucht maakt, zal jouw plaatje er heel anders uitzien. Weet jij al precies waar jij de grootste impact mee maakt? Als je weet waar die impact zit, kun je hem effectief gaan aanpakken en hoef je ook geen tijd en energie te verdoen met dingen die minder belangrijk zijn.

Je impact kun je in detail berekenen met behulp van de impactcalculator op deze website of krijg sneller een meer globaal idee met de tool op mijnverborgenimpact.nl.

Probeer niet alles tegelijk en perfect te doen

Verrast door de uitslag? Laat het even bezinken! Kies vervolgens één of hooguit een paar onderwerpen waar je iets mee wil gaan doen en laat de rest even achterwege. Uiteraard kun je de grootste winst behalen bij onderwerpen waarop je het hoogste scoort, maar als je net begint is het verstandig om te beginnen met iets waarvan je gemotiveerd raakt. Iets waarmee je graag aan de slag wil. De rest komt later wel.

Als je een onderwerp gekozen hebt, realiseer je dan dat het waarschijnlijk lastig zal zijn om het in één keer ‘perfect’ te doen. Als je van de ene op de andere dag veganist kan worden en je daar blij mee bent, moet je dat zéker doen, maar voor de meeste mensen – gewoontedieren als we zijn – werkt het beter om geleidelijk af te bouwen. Ook de helft minder vlees eten is al een flinke stap voorwaarts en dan geef je jezelf meteen tijd om te zoeken naar recepten, vleesvervangers en andere alternatieven die het jezelf makkelijker maken.

Stel doelen: concreet, haalbaar maar ook niet te makkelijk

Minder autorijden, vaker plantaardig eten of niet meer zoveel nieuwe kleding kopen. Het klinkt nobel, maar het is erg moeilijk om jezelf hieraan te houden. Het doel is namelijk niet concreet genoeg. In welke situaties ga je de auto voortaan laten staan, hoeveel dagen in de week eet je plantaardig en onder welke omstandigheden koop je wel of geen nieuwe kleding? Maak het concreet.

Zorg ervoor dat je doel haalbaar is. Steeds als je je doel haalt, zul je dit als succes ervaren en kun je verder. Maar om daadwerkelijk een groot verschil te kunnen maken, moet je de lat ook weer niet te laag leggen. Daag jezelf een beetje uit en maak er een spelletje van.

Om te kijken hoe het je vergaat, kun je jezelf monitoren. Hou bij welke spullen je koopt, hoe lang je onder de douche staat of controleer of je energierekening ook echt daalt wanneer je probeert te besparen. We zijn geneigd om ons goede gedrag te overschatten, dus met zulke gegevens kun je jezelf scherp houden.

Neem de tijd om je te verdiepen in de alternatieven

Bij het veranderen van ons gedrag zitten vastgeroeste gewoontes ons het meeste in de weg. Gewoontes zorgen ervoor dat dingen ons niet te veel tijd en moeite kosten en zijn meestal dus juist heel gunstig. Maar gewoontes zorgen er ook voor dat we minder duurzaam gedrag blijven voortzetten. Als je duurzamer wil leven zul je dus toch echt wat tijd en moeite moeten investeren om uit je patronen te breken en op zoek te gaan naar alternatieven.

Het goede nieuws is dat er volop informatie beschikbaar is om je hierbij te helpen. Kijk bijvoorbeeld eens op de website van Milieu Centraal, volg duurzaamheidsorganisaties via sociale media en kijk af bij de tientallen groene bloggers die zich al verdiept hebben in de onderwerpen waar je mee bezig bent. Ga actief op zoek naar informatie, blijf kritisch en alert op eventuele greenwashing en durf te vragen als je hulp kan gebruiken. Het zal je verbazen hoeveel mensen je verder kunnen helpen!

Soms zijn de alternatieven heel eenvoudig of zelfs leuker en goedkoper. Daarnaast hoef je slechts tijdelijk op zoek naar vleesvervangers en kringloopwinkels, want als je deze eenmaal hebt ingebakken in je nieuwe gewoontes kost het je meestal geen extra moeite meer.

Hou het leuk, maar blijf de lat verleggen

Kleine beetjes helpen om een goed begin te maken, de moed erin te houden en je het gevoel te geven goed bezig te zijn, maar met alleen kleine beetjes en goede bedoelingen komen we er niet. Gaat het je goed af om twee keer per week vegetarisch te eten? Vier je succes, maar doe er ook meteen een schepje bovenop door bijvoorbeeld af te bouwen naar vijf keer per week vegetarisch eten of door je met andere onderwerpen bezig te gaan houden die je eerder had laten liggen.

Je zal snel merken dat je een flink deel van je impact af kan snoepen en het ook niet heel lastig is om beter te scoren dan die gemiddelde Nederlander. Maar vergeet niet dat die gemiddelde Nederlander bijna vier aardbollen nodig heeft en we er echt maar eentje hebben. Blijf je lat dus steeds een beetje hoger leggen.

Helemaal stoppen met spullen kopen, vlees eten of autorijden hoeft nou ook weer niet. Staar jezelf niet blind op een onderwerp. Hou je totale impact in de gaten en kijk op welke onderwerpen je het makkelijkst nog de meeste winst kan behalen. Om onze enorme impact in te perken zullen we echter soms wel offers moeten brengen die iets pijnlijker zijn dan vijf verschillende afvalbakken in je keuken zetten.

Pluk de vruchten

Door te kiezen voor onderwerpen die je aanspreken en je eigen pad te kiezen, hoop ik dat je geniet van het proces. Zelf merk ik dat steeds meer dingen me interesseren en dat ik steeds makkelijker bereid ben om iets te veranderen op vlakken waar ik het eerder lastig vond.

Geniet van de vooruitgang die je maakt! Er zullen altijd dingen zijn die beter kunnen, maar vergeet niet waar je vandaan komt en vergeet ook zéker niet dat je helemaal niet kunt leven zonder tenminste een béétje impact te maken. Oftewel, voel je niet schuldig over alle kleine dingen die niet helemaal perfect gaan. Als je weet dat je de grote slagen maakt, kun je die kleine dingen gerust loslaten.

Ontdek intussen hoeveel geld je overhoudt als je minder spullen koopt, wie er in jouw omgeving allemaal toffe tips blijkt te hebben en hoe je je garderobe opnieuw kan leren waarderen zonder iets nieuws te hoeven kopen. Neem mensen mee in je proces en leer van elkaar.

Baal je van overheden en bedrijven die een miljard keer harden vervuilen en uitputten dan jij? Laat je hier niet door ontmoedigen. Stem groen, sluit je aan bij een milieuorganisatie, teken petities, laat van je horen.

Ook als je – zoals ik – regelmatig het idee hebt dat de politiek en het bedrijfsleven véél te traag zijn, zet dan in ieder geval – of misschien júist dan – door met wat je zelf kunt doen. Het is soms hard nodig om met boze vingers naar de ander te wijzen, maar laten we dan tenminste wel vast zelf aan de slag gaan. Anders verandert er nooit iets. En o ja, het voelt namelijk ook gewoon best heel fijn om te kunnen bijdragen aan een betere wereld!

Van theorie naar praktijk

In dit artikel vertelde ik je hóe je aan de slag kan gaan. Als je je impact uitrekent, zul je vanzelf ideeën krijgen op welke vlakken je die aan kan pakken. Daarnaast kun je in het volgende artikel lezen aan welke onderwerpen en concrete acties je kunt denken in jouw proces naar een duurzamer leven.