Alles wat je wil weten over de menstruatiecup

De menstruatiecup is andere koek dan een tampon of maandverband. Er zijn enkele voor- en nadelen waar je vanaf moet weten, voordat je aan de cup gaat. Na het lezen van dit artikel weet je misschien beter wat het is en of het ook wat voor jou is.

Meestal worden mannen gewaarschuwd voor dit soort artikelen, maar het lijkt me juist heel nuttig als jullie gewoon meelezen!

Tampons of maandverband van biologisch katoen zijn al een stuk duurzamer dan reguliere exemplaren. Om daarnaast ook veel afval te voorkomen, kun je gebruik maken van wasbaar maandverband. Maar de afvalvrije tegenhanger van de tampon is een heel ander verhaal.

Als je een paar andere groene bloggers volgt, kan het je onmogelijk ontgaan zijn. Maar omdat ik nog regelmatig mensen ontmoet die er nog nooit van gehoord hebben, het een gek idee vinden of nog wat motivatie kunnen gebruiken om de stap te nemen, wil ik je graag meer vertellen over de menstruatiecup.

Menstruatiecup

Wat is het?

De menstruatiecup is een kuipje van siliconen of rubber, breng je in als een tampon, vangt je bloed op en kun je makkelijk wassen onder de kraan. Meestal zit er een steeltje aan. Er zijn talloze merken die menstruatiecups verkopen in allerlei vormen, maten en kleuren.

De voordelen

Een menstruatiecup is herbruikbaar en gaat zo’n tien jaar mee. In die tien jaar gooi je geen duizenden (serieus, reken maar na!) tampons of maandverbandjes in de prullenbak en hoef je geen wasbaar maandverband te wassen. Met zo weinig afval en energieverbruik lijkt een cup me hierdoor een ontzettend duurzame keuze.

De cup lijkt vrij prijzig, maar is uiteindelijk juist goedkoper doordat je geen duizenden tampons of maandverbandjes hoeft aan te schaffen. Voor dat geld kun je zelfs een paar keer van cup wisselen, totdat je er eentje hebt die perfect zit.

Als je niet allergisch bent voor siliconen of rubber veroorzaakt een cup niet snel irritaties, doordat er geen parfum of pesticiden in zitten. Ook droogt hij niet uit, waardoor je hem tot het eind van je menstruatie comfortabel kan blijven dragen. Weg met de inlegkruisjes!

Zijn er ook nadelen?

Het vergt even wat moeite om te leren hoe je zo’n cup nou inbrengt én er weer uithaalt. In het begin is dat lastig en een beetje eng, maar het wordt al snel een gewoonte. Soms kan het gebeuren dat het ook na een tijdje oefenen niet helemaal comfortabel wordt, waardoor je beter eens een ander modelletje kan proberen. Sommige mensen kunnen er helemaal nooit aan wennen.

Ook als je het goed onder de knie hebt, kost het iets meer moeite dan bij wegwerpproducten. Er bestaan overigens ook wegwerpcups, zoals de Softcup, maar als als je toch aan de cup gaat, neem je natuurlijk gewoon een herbruikbare! Behalve het regelmatige afspoelen, moet je de cup aan het eind van je menstruatie ook ontsmetten. Vooral verschonen op een openbaar toilet zonder kraantje is wat onhandig.

Het is nog onduidelijk of het gebruik van een menstruatiecup een kleinere of juist grotere kans geeft op het toxische shock syndroom (zie onder) vanwege de kleine gebruikersgroep en de zeldzaamheid van de ziekte.

Een cup kiezen: merken en maten

Als het over cups gaat, hoor ik steevast de vraag: “Welk merk heb jij?” Vergeet dat!

Iedere vagina is anders. Als een bepaald merk het meest populair is, de leukste kleurtjes heeft of bij je beste vriendin de enige is die haar goed bevalt, wil dit helemaal niks zeggen over wat de beste keuze is voor jou.

Maar hoe maak je dan wel een goede keuze? Een cup kies je grofweg op basis van het materiaal, de breedte, de lengte en de stevigheid. Daarnaast zijn de cups van verschillende merken elk net iets anders van vorm. Maak een educated guess en probeer het gewoon eens.

Materiaal

De meeste cups zijn gemaakt van siliconen. Bij de bekendere merken is dit van medische kwaliteit en dit is meteen een goede reden om er niet zomaar een van AlieExpress te kopen. Sommige cups zijn van rubber of thermoplastisch elastomeer. Alle drie deze materialen zijn geschikt voor menstruatiecups, maar als je ergens allergisch voor bent, moet je uiteraard op letten dat dit mijdt.

Breedte

Welke breedte je nodig hebt, zul je enigszins moeten schatten. Vaak hebben oudere dames, zeker na een bevalling, een bredere cup nodig dan jonge dames. Een brede cup heeft meer volume, maar als hij niet goed past zal hij eerder gaan lekken. Dus ook als je een zware menstruatie hebt, is het belangrijker om een goed passende cup uit te zoeken dan eentje met zoveel mogelijk volume.

Lengte

Ook met een langere cup heb je meer volume, maar hier geldt wederom dat het wel moet passen. Wist je dat de afstand tussen de vulva en baarmoedermond nogal varieert per persoon en zelfs gedurende je menstruatie? Ik had hier nog nooit bij stilgestaan, totdat ik een cup ging zoeken! Hier lees en zie je hoe je kan bepalen welke lengte geschikt is voor jou. Let op dat de lengte voor en tijdens je menstruatie anders kan zijn en zelfs tijdens je menstruatie kan variëren.

Stevigheid

Als je nogal atletisch bent of om een andere reden sterke bekkenbodemspieren hebt, kan het gebeuren dat je een minder stevige cup platdrukt, waardoor hij niet goed open kan klappen. Andersom is een heel stevige cup juist weer niet comfortabel als je vagina erg gevoelig is.

Op menstruatiecup-info.nl vind je meer tips over hoe je bepaalt wat je nodig hebt en een overzicht van een heleboel merken en bijbehorende maten en stevigheid. Vergelijkbare informatie en een vergelijking van allerlei merken en maten vind je in dit uitgebreide artikel van Rose Eveleth.

Aanschaf, gebruik, onderhoud en meer

Waar koop je een menstruatiecup?

Je menstruatiecup naar keuze kun je online voor zo’n 20 à 30 euro kopen bij webwinkels zoals Katoen&Ko, CuteCotton, Tante Rosa en Cups & zo. De Ladycup is bovendien verkrijgbaar bij EkoPlaza en de vriendelijk geprijsde menstruatiecup van OrganiCup koop je onder meer bij Holland & Barrett en Kruidvat.

De cups kun je helaas niet even betasten in een winkel, maar als je ze toch nog enigszins wil bekijken en vergelijken, kun je je lol op met eindeloos veel informatieve video’s van Precious Stars Pads.

Schoonmaken

Hoera, je hebt een cup in huis gehaald! Maar nu?

Kijk eerst in de bijsluiter van je cup hoe je hem mag reinigen. Voor je eerste gebruik en na elke menstruatie wil je hem desinfecteren, meestal door de cup een paar minuten te koken in water. Dit kan in een pannetje, maar ook in speciale siliconen desinfectiebekers die in de magnetron kunnen.

Tijdens je menstruatie kun je de cup steeds omspoelen. Gebruik eerst alleen koud water om vlekken en geurtjes te beperken. Als je geen kraantje in de buurt hebt is het ook prima om hem zo nu en dan alleen leeg te gieten in de wc en hem al dan niet schoon te vegen met een wc-papiertje of om te spoelen met wat water uit een flesje.

Daarna kun je hem eventueel grondiger schoonmaken met parfumvrije handzeep die je er daarna weer goed afspoelt. Sommige merken adviseren alleen kraanwater, andere adviseren milde handzeep of verkopen zelf speciale zepen of (wegwerp)doekjes. Gebruik geen vaste zeep vanwege de hoge pH en aanwezigheid van olie. Desinfecterende zeep wordt soms ook afgeraden.

Inbrengen en eruit halen

Zo’n cup ziet er best intimiderend uit als je hem voor het eerst uit de verpakking haalt. Het gebruik vergt zoals gezegd dan ook wat oefening.

Ontspanning is een vereiste. Kies een goed moment, eventueel al voor je menstruatie. Was je handen en oefen eerst met het vouwen van de cup. Op menstruatiecup-info.nl zie je een paar voorbeelden en als je daar niets van snapt, kun je terecht bij de video’s van Precious Stars Pads.

Ga op de wc zitten of ga juist staan, hurk, ga liggen of leun met een been op de wc-bril, net wat je handig lijkt. Vouw de cup en breng hem in als een tampon. Je zal merken dat je vagina een beetje gekanteld is en je de juiste hoek moet zoeken. Als de cup grotendeels ingebracht is, zal hij openklappen. Je kan hem dan nog verder omhoog duwen en hem daarbij eventueel ronddraaien als dat helpt bij het openklappen. Als je met je vinger langs de rand van de cup gaat, kun je voelen of hij overal goed aansluit. Sommigen voelen duidelijk wanneer hij goed zit, maar dat geldt niet voor iedereen.

Lukt het niet meteen? Geen probleem! Probeer wat verschillende houdingen, vouwtechnieken en hoeken. Als het na een tijdje prutsen nog steeds niet lukt, stop er dan mee en probeer het later weer een keer. Later die dag, een andere dag of de volgende maand. Neem je tijd. Het is niet vreemd als je een paar of meer pogingen nodig hebt, voordat het lukt.

De vreugde van een succesvolle poging kan al snel plaatsmaken voor angst, want hoe krijg je hem er in vredesnaam weer uit? Geen paniek, komt goed. Probeer de onderkant van de cup met twee vingers vast te pakken. Als hij te ver naar boven is gekropen, kun je je spieren gebruiken om hem naar beneden te persen of voorzichtig aan het steeltje trekken. Als je de onderkant te pakken hebt, moet je die – en dit is belangrijk – eerst inknijpen. Hierdoor komt de rand van de cup los van de vaginawand en dan kun je hem eruit trekken.

Verschoon de cup zo vaak als nodig is, maar draag de cup niet langer dan twaalf (of liever acht) uur achter elkaar. In het begin kun je net zo vaak verschonen als je met een tampon of maandverbandje gewend bent. Waarschijnlijk zul je ontdekken dat je het wel wat langer kan uithouden.

Duurzaam gebruik

Gebruik je al een cup? Misschien kan het dan alsnog een stuk duurzamer. Zorg dat je niet onnodig gas verbruikt! Uit betrouwbare bron heb ik vernomen dat medewerkers van Milieu Centraal vermoeden dat, wanneer je warm water gebruikt om de cup mee af te spoelen, je alsnog beter tampons kan gebruiken. Met warm water dood je geen bacteriën, dus volgens mij heeft het dan ook weinig zin om warm water te gebruiken.

Daarnaast schijnen veel mensen hun cup te verschonen onder de douche, waardoor er een hoop warm water gebruikt wordt. Als dit de enige plek is waarop je de juiste houding aan kan nemen, doe het dan in diezelfde positie maar met de douche uit. Spoel de cup dan uit onder de koude kraan. Als je daarna alsnog wil douchen gebruik je het warme water alleen om jezelf mee af te spoelen, maar je kan jezelf ook even schoonvegen op de wc.

Overige gebruikerstips

Bewaar je cup in het bijgeleverde zakje. Sommige materialen kunnen niet goed tegen zonlicht en alle materialen moeten goed kunnen drogen om bacteriegroei te voorkomen. Als je geen zakje hebt gekregen of je een nieuwe nodig hebt, zoek dan iets van ademend (eventueel donker) textiel, maar gebruik geen afgesloten bakjes of potjes.

Sommige gebruikers zweren bij het afknippen van het steeltje. Deze kan soms namelijk wat uitsteken en dat is niet zo fijn. Het is goed om te weten dat het een mogelijkheid is om te doen, maar wees niet overhaast. Probeer de cup eerst een paar maanden om zeker te weten dat hij echt op de goede plek zit en om te ontdekken of de lengte van je vagina veel varieert tijdens je menstruatie.

Heb je een spiraaltje? Dan zou je een menstruatiecup in principe ook moeten kunnen gebruiken, maar overleg eventueel met een arts en wees je bewust van de risico’s. Meestal wordt geadviseerd om na plaatsing van het spiraaltje enkele maanden te wachten met het gebruik van een cup. Let er vervolgens sterk op dat je de cup heel voorzichtig verwijdert door niet teveel aan het steeltje te trekken, maar liever te persen als je niet bij de onderkant van de cup kan. Zorg dat je het vacuüm goed kan verbreken, voordat je de cup er verder uit trekt en let op dat de touwtjes niet mee naar beneden getrokken worden.

Verkeerde cup? Probeer te bepalen wat het probleem is. Hou je ruimte over naast je cup, klapt hij niet goed open, lekt hij? Misschien is je cup te breed of te smal, te lang of te kort, te flexibel of juist te stevig. Als je weet wat er niet optimaal is aan je huidige cup kun je gericht zoeken naar een alternatief. Er is er vast eentje die wel goed bij je past.

Nog meer vragen? Neem eens een kijkje bij de FAQ van Cups & zo, doe een (Engelstalig) zoekopdrachtje online om op een van de vele fora terecht te komen of stel hem hieronder.

Toxische shock syndroom

Wat nog goed is om te weten, is dat er zoiets bestaat als het toxische shock syndroom. Dit is een zeldzame maar zeer ernstige infectie van een bepaalde bacterie die zich kan ophopen in tampons die te lang gedragen worden. Hiervan krijg je eerst koortsachtige verschijnselen, diarree, misselijkheid, overgeven en/of huiduitslag en later worden je organen aangetast wat in de meest ernstige gevallen zelfs kan leiden tot de dood.

Soms wordt gezegd dat je dit risico niet of minder loopt met een menstruatiecup, maar dit is onjuist! Er zijn wel degelijk gevallen gerapporteerd. Het aantal gevallen is schaars, maar dat komt doordat het aantal cupdragers relatief klein is en de ziekte erg zeldzaam is. Hierdoor is het risico ook niet aantoonbaar kleiner dan bij tampongebruik. Misschien is het risico zelfs wel groter, doordat je de cup hergebruikt en er steeds wat bacteriën zullen achterblijven.

Zorg in ieder geval dat je het risico zoveel mogelijk beperkt. Voor tampons wordt aanbevolen om ze niet langer dan acht uur te dragen. Het advies van fabrikanten van menstruatiecup is vaak tot maximaal twaalf uur, maar dit lijkt een arbitraire grens. Ik ga ervoor zorgen dat mijn cup in ieder geval elke acht uur onder de kraan gaat en (hopelijk) minder vaak vergeten mijn handen te wassen vóór het toiletbezoek.

Vrijwel alle merken zeggen dat het niet nodig is om je cup dagelijks te desinfecteren of zeggen zelfs dat alleen omspoelen ook na de cyclus al voldoende is. Desinfecterende zeep wordt meestal afgeraden. Ik weet niet goed waarom, maar wellicht dat het materiaal er niet goed tegen kan. Als je je cup elke keer graag wil desinfecteren zou je eventueel twee cups kunnen aanschaffen, zodat je ze steeds kan omwisselen en uitkoken. Door het uitkoken wordt het naar mijn idee wel veiliger, maar ook een stuk minder duurzaam.

Samengevat

Een menstruatiecup is een herbruikbaar kuipje om je menstruatiebloed mee te op te vangen. In vergelijking met tampons en maandverband bespaar je een hoop geld, afval en soms tijd. Bij juist gebruik is het ook een duurzaam alternatief.

Het gebruik van de cup vergt wel wat oefening en het kost een beetje moeite om hem goed schoon te houden. Door de afwezigheid van parfums zal de cup niet snel leiden tot irritaties, maar het is niet duidelijk of er meer of minder kans is op het toxische shock syndroom.

Gebruik jij al een cup? Of zou je het aandurven? Binnenkort deel ik mijn ervaringen met de cup! Als je liever een ander duurzaam alternatief zoekt, kijk dan hier.